Wisława Szymborska, Kobiety Rubensa - analiza i interpretacja

Kobieta barokowa

Wiersz Wisławy Szymborskiej nawiązuje do twórczości flamandzkiego malarza Petera Rubensa – jego malarstwo jest dla podmiotu lirycznego przyczyna do rozważań na temat kobiecego ideału piękna. Jak wiadomo, ulubionymi modelkami Rubensa były kobiety o krągłych kształtach, puszystych sylwetkach – to zresztą wpisywało się w barokowy kanon piękna.

Podmiot liryczny Szymborskiej to współczesny odbiorca dzieła sztuki, który z dużą dezaprobatą podchodzi do malarstwa Rubensa. W pierwszej części utworu znajduje się opis siedemnastowiecznych kobiet, nazwanymi przez pomiot „córami baroku”:

O roz­dy­nio­ne, o nad­mier­ne
i po­dwo­jo­ne od­rzu­ce­niem sza­ty,
i por­to­jo­ne gwał­tow­no­ścią pozy
tłu­ste da­nia mi­ło­sne!

Pod względem leksykalnym, podmiot wykorzystuje w opisie swoich wrażeń słownictwo pejoratywne, a wręcz wulgarne. W karykaturalny sposób wyolbrzymia cechy kobiet barokowych, co powoduje, że ulegają ośmieszeniu:

Gnież­dżą się w stra­to­wa­nych ło­żach,
śpią z otwar­ty­mi do pia­nia usta­mi.
Źre­ni­ce ich ucie­kły w głąb
i pe­ne­tru­ją do wnę­trza gru­czo­łów,
z któ­rych się droż­dże są­czą w krew.

Poetka wykorzystała zabieg hiperbolizacji nie bez powodu – był to środek stylistyczny charakterystyczny dla twórców XVII wieku.

Kobieta współczesna

W drugiej części wiersza podmiot zwraca uwagę na model urody kobiecej w czasach dzisiejszych – zgoła odmienny od barokowego. Współcześnie chude kobiety uważane są za piękniejsze i zgrabniejsze. Podmiot zaznacza, że w okresie baroku takie kobiety także istniały, jednak nie budziły zainteresowania ze względu na swoją mizerność. Podmiot nazywa je „wygnankami stylu”:

Wy­gnan­ki sty­lu. Żebra prze­li­czo­ne
pta­sia na­tu­ra stóp i dło­ni.
Na ster­czą­cych ło­pat­kach pró­bu­ją ule­cieć.

Trzy­na­sty wiek dał­by im zło­te tło,
Dwu­dzie­sty - dał­by ekran srebr­ny.
Ten sie­dem­na­sty nic dla pła­skich nie ma.

Przesłanie

Szymborska pragnie podkreślić, że ideał piękna jest kwestia umowną. Kanony zmieniają się na przestrzeni wieków. Powszechne gusta i kryteria oceny ewoluują, wraz z rozwijająca się cywilizacją i nie należy jednoznacznie waloryzować określonych elementów, bez uwzględnienia okoliczności i kontekstów.