Edward Redliński – polski pisarz, scenarzysta, dramaturg i reporter.
Edward Redliński - biografia
Edward Redliński urodził się w 1940 roku we Frampolu, niewielkiej miejscowości położonej niedaleko Białegostoku. Pochodził z rodziny chłopskiej. Ukończył Wydział Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, studiował także dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach rozpoczął pracę jako dziennikarz, współpracował między innymi z "Gazetą Białostocką" i lokalną rozgłośnią radiową. Przez pewien czas pisał teksty dla tygodnika "Kultura", jednak został z niego usunięty po tym, jak opublikował reportaż krytykujący białostockie władze partyjne.
Twórczość literacka i wyróżnienia
Jako prozaik zadebiutował w 1967 roku zbiorem opowiadań pod tytułem Listy z Rabarbaru. Książka spotkała się z ciepłym przyjęciem ze strony krytyki, Redliński otrzymał za nią Nagrodę im. Stanisława Piętaka (później został laureatem jeszcze dwa razy). Największą sławę pisarzowi przyniosła wydana po raz pierwszy w 1973 roku powieść Konopielka. Utwór doczekał się w 1982 roku głośnej adaptacji filmowej, co znacząco wpłynęło na ugruntowanie pozycji autora jako ważnego współczesnego pisarza. W latach osiemdziesiątych Redliński wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Doświadczenie emigracyjne mocno wpłynęło na jego późniejszą twórczość literacką. Losy polskich emigrantów w Nowym Jorku opisał w kilku dziełach, między innymi w powieści Szczuropolacy i dramacie Cud na Greenpoincie. Te utwory również doczekały się ekranizacji, na ich podstawie powstał film „Szczęśliwego Nowego Jorku” w reżyserii Janusza Zaorskiego. Na początku lat dziewięćdziesiątych pisarz powrócił do Polski, gdzie kontynuował działalność literacką. W 1998 roku opublikował utwór pod tytułem Krfotok, zaliczany do nurtu fantastyki. Na początku tego stulecia wydał powieści Transformejszen i Telefrenia. Edward Redliński przez większość życia tworzył także literaturę faktu, publikował reportaże o życiu mieszkańców swojego rodzinnego Podlasia. Teksty niebeletrystyczne wydał w trzech zbiorach: Ja w nerwowej sprawie, Zgrzyt oraz Nikiformy. Za swoją twórczość pisarz był wielokrotnie nagradzany, otrzymał liczne wyróżnienia za całokształt oraz wiele nagród za poszczególne utwory. Edward Redliński zmarł w 2024 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu niedaleko rodzinnego Frampola.
Charakterystyka twórczości Edwarda Redlińskiego
Wczesne utwory Edwarda Redlińskiego zaliczane są do tzw. nurtu chłopskiego w literaturze. Pisarz przedstawiał w nich życie na polskiej wsi w kontekście zachodzących zmian społecznych i technologicznych. Skomplikowane losy mieszkańców prowincji przedstawia powieść Konopielka. Bohaterowie tego utworu to ludzie oporni wobec postępu, którzy postrzegają zmiany jako zagrożenie, mogące zniszczyć dotychczasowy porządek ich życia. Niechętnie oceniają np. pojawienie się we wsi nauczycielki z miasta lub koszenie zboża za pomocą kosy, a nie sierpa. Innym przykładem powieści z nurtu chłopskiego jest Awans, historia młodego mężczyzny, który pragnie awansować społecznie i w tym celu przeprowadza się ze wsi do miasta. Okazuje się jednak, że czuje się obco zarówno wśród miejskiej inteligencji, jak i wśród swoich dawnych sąsiadów. Edward Redliński często wykorzystywał w swych utworach groteskę i karykaturę, celowo przerysowywał pewne zachowania i postawy, np. zabobonność chłopów. Jego powieści są dialogiem z polską tradycją pisania na temat wsi. Badacze dostrzegają w nich pewne podobieństwa z twórczością Witolda Gombrowicza.
Tematyka emigracyjna
Ważnym tematem twórczości Edwarda Redlińskiego jest emigracja. Podczas swojego pobytu w Nowym Jorku pisarz poznał realia życia polskich emigrantów. Swoje doświadczenia opisał w powieści pod znaczącym tytułem Szczuropolacy, opowiadającej o grupie polskich emigrantów zarobkowych, mieszkających w jednym niewielkim mieszkaniu. Bohaterowie utworu wyraźnie różnią się światopoglądem, ale łączy ich chęć osiągnięcia sukcesu i odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Ameryka jest jednak dla nich miejscem niegościnnym i obcym kulturowo, a „amerykański sen” okazuje się trudną do spełnienia mrzonką. Bohaterowie powieści doświadczają wyzysku, nie potrafią dostosować się do panującego na obczyźnie kultu pieniądza i wyglądu, mają poczucie wykorzenienia i wyobcowania. Pragną powrócić do ojczyzny, jednak często okazuje się to trudne lub wręcz niemożliwe. Ich losy są przedstawione w typowy dla prozy Redlińskiego sposób, pełen gorzkiego humoru i satyry społecznej. Pisarz dekonstruuje w swojej twórczości mity na temat Zachodu jako „raju na ziemi” i niedoścignionego wzoru do naśladowania. Przedstawia także swoją opinię na temat tego, czym jest polska tożsamość narodowa.
Zdjęcie pochodzi z portalu https://commons.wikimedia.org/, domena publiczna.