Pod pojęciem gospodarka rozumiemy wszystkie przejawy działalności gospodarczej, czyli wytwarzanie dóbr i świadczenie usług prowadzone w danym obszarze. Dobra te i usługi zaspokajają potrzeby ludności tego obszaru. Można badać gospodarkę w danym regionie (zazwyczaj w jednostce administracyjnej – mieście, powiecie, województwie), gospodarkę kraju (gospodarka narodowa) oraz gospodarkę globalną.
W swojej istocie jest współczesna gospodarka gospodarką towarowo-pieniężną. Dobra i usługi wytwarzane są nie na własne potrzeby producenta (jak w gospodarce naturalnej), ale w celu ich sprzedaży. Mają więc one swoją cenę. W odległej przeszłości dominowała gospodarka wymienna (chociaż i dziś zdarzają się transakcje barterowe – towar za towar). Obecnie środkiem wymiany jest pieniądz, którego wartość jest efektem umowy społecznej pomiędzy kupującym i sprzedającym. Wartość pieniądza (jego siła nabywcza) gwarantowana jest przez państwa (one pieniądze emitują), ale we współczesnej gospodarce globalnej zależy też od rynku (obecnie sam pieniądz również jest przedmiotem wymiany handlowej).
Podmiotami gospodarki danego obszaru są gospodarstwa domowe (konsumujące produkty i usługi, oferujące zasoby pracy przedsiębiorcom, a czasami również zaopatrujące gospodarkę w kapitał – poprzez lokaty bankowe, zakup akcji przedsiębiorstw, obligacji państwowych, jednostek funduszy inwestycyjnych itp.), przedsiębiorstwa (w oparciu o posiadany kapitał, ziemię i technologie produkujące i rozprowadzające dobra oraz świadczące usługi gospodarstwom domowym, ale też innym przedsiębiorstwom) oraz państwo, którego rola w gospodarce jest różna, w zależności od funkcjonującego w danym kraju systemu gospodarczego.
Współcześnie rozróżnia się dwa podstawowe systemy gospodarcze: kapitalistyczny (rynkowy) i socjalistyczny (gospodarki centralnie planowanej lub nakazowo-rozdzielczej) oraz systemy mieszane.
W gospodarce rynkowej głównym podmiotem są prywatne przedsiębiorstwa. Ich celem jest maksymalizacja zysków uzyskiwanych z działalności gospodarczej, służąca gromadzeniu kapitału. Podejmowanie decyzji przez przedsiębiorców (właścicieli lub rady nadzorcze przedsiębiorstw) kształtowane jest przez informacje płynące z rynku dotyczące popytu i podaży produktów i usług oraz ich cen. Gospodarka ta w założeniach opiera się na zasadzie wolnej konkurencji przedsiębiorstw.
Rola państwa jest w gospodarce rynkowej ograniczona do funkcji regulacyjnej (tworzy ramy prawne działalności gospodarczej, zmuszając przedsiębiorców do stosowania się do nich i pośrednicząc w sporach pomiędzy nimi oraz między przedsiębiorcami i ich pracownikami) oraz dystrybucji dochodów (poprzez pobór podatków i ich wydatkowanie na cele użyteczności publicznej oraz na grupy i osoby gorzej radzące sobie w gospodarce rynkowej). Interwencja państwa możliwa jest też w sytuacji niewłaściwego działania mechanizmów rynkowych (np. dofinansowanie sektora finansowego w USA przez rząd federalny w trakcie ostatniego kryzysu), chociaż część ekonomistów uważa takie działania za niewłaściwe, gdyż zdejmują z przedsiębiorców odpowiedzialność za niewłaściwe decyzje ekonomiczne (groźbę upadłości). Często struktury państwowe/publiczne (wojsko, służba zdrowia, administracja itp.) są odbiorcą dóbr i usług wytwarzanych przez prywatnych przedsiębiorców.
W gospodarce socjalistycznej większość decyzji ekonomicznych podejmowali urzędnicy państwowi (zwykle wysokiego szczebla). Prywatna przedsiębiorczość była ograniczana, a czasami nawet zakazana. Praktycznie nie działał rynek finansowy, a środki i czynniki produkcji (kapitał, ziemia, budynki, maszyny)
