Człowiek jest organizmem wielokomórkowym, co oznacza, że jest zbudowany z wielu komórek. Pojedyncza komórka stanowi jego najmniejszą jednostkę strukturalną i funkcjonalną. Zespoły komórek o wspólnym pochodzeniu i podobnej budowie pełniące określone funkcję w organizmie tworzą tkanki. Kilka rodzajów wyspecjalizowanych tkanek buduje narządy, które mają jeszcze bardziej skomplikowaną strukturę. Narządy łączą się w struktury wyższego rzędu, czyli układy narządów.
Człowiek rozumny - ilustracja mężczyzny i kobiety |
W organizmie człowieka wyróżniamy:
• Układ pokarmowy – w skład układu pokarmowego wchodzi przewód pokarmowy oraz dwa duże gruczoły trawienne – trzustka i wątroba. Funkcją układu pokarmowego jest pobieranie pokarmu, a następnie jego rozdrobnienie, strawienie (przy pomocy enzymów trawiennych) i wchłonięcie, a także usuwanie zbędnych resztek pokarmowych.
• Układ oddechowy – w skład układu oddechowego wchodzą drogi oddechowe i płuca, które są właściwym narządem wymiany gazowej. Funkcja układu pokarmowego polega na przeprowadzaniu wymiany gazowej, a wiec pobieraniu ze środowiska tlenu i wydalaniu z organizmu dwutlenku węgla.
• Układ krążenia – w skład układu krążenia wchodzi serce oraz naczynia krwionośne. Funkcja układu krwionośnego polega na dostarczaniu wszystkim komórkom pokarmu i tlenu oraz usuwaniu z nich zbędnych produktów przemiany materii, a wiec dwutlenku węgla i mocznika.
• Układ limfatyczny – w skład układu limfatycznego wchodzą narządy limfatyczne oraz naczynia limfatyczne tworzące otwarty układ, w którym krąży płyn tkankowy zwany limfą. Układ limfatyczny przy współudziale układu krwionośnego odgrywa ważną rolę w obronie organizmu.
• Układ wydalniczy – w skład układu wydalniczego wchodzą nerki oraz drogi moczowe. Funkcją układu wydalniczego jest produkcja moczu, czyli przesączu z krwi, który zawiera szkodliwe produkty przemiany materii.
• Układ rozrodczy – ma odmienną budowę u kobiet i mężczyzn. W skład układu rozrodczego wchodzą gonady – jajniki (u kobiet) i jądra (u mężczyzn) oraz struktury dodatkowe z nimi powiązane. Funkcją układu rozrodczego jest produkcja komórek rozrodczych (komórka jajowa, plemnik), które w wyniku zapłodnienia dają nowy organizm. Tak więc zadaniem układu rozrodczego jest przekazanie genów i utrzymanie gatunku.
• Układ ruchu – składa się dwóch części: biernej i czynnej. Pierwszą z nich tworzy układ kostny, zwany też szkieletowym, drugą zaś układ mięśniowy, który zbudowany jest z mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych. Szkielet, który tworzą kości, chrząstki i wiązadła stanowi podporę ciała i jest miejscem przyczepu dla mięśni, które dzięki zamianie energii chemicznej w mechaniczną umożliwiają wykonanie wszelkich ruchów.
• Układ nerwowy – składa się z mózgu, rdzenia kręgowego, nerwów i narządów zmysłu (wzroku, słuchu, smaku, dotyku i węchu). Funkcją układu nerwowego jest odbiór bodźców zarówno ze środowiska zewnętrznego jak i wewnętrznego, przekazywanie impulsów nerwowych oraz koordynowanie pracy organizmu.
• Układ dokrewny – składa się z gruczołów dokrewnych, a wiec takich, które wydzielają hormony do wnętrza organizmu. Funkcją układu dokrewnego jest zapewnienia homeostazy poprzez regulację tempa przemian metabolicznych.
• Układ powłokowy – tworzy skóra oraz jej wytwory. Funkcją skóry jest ochrona organizmu przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego oraz utrzymanie stałej temperatury ciała.
Wszystkie układy narządów składają się na organizm.