Receptory są to struktury, które są odpowiedzialne za odbiór różnych bodźców (pochodzących z środowiska zewnętrznego i wewnętrznego) oraz przetwarzanie na impulsy nerwowe zawartej w nich energii. Receptory przekazują więc do ośrodkowego układu nerwowego informacje płynące z wnętrza organizmu oraz z jego otoczenia. Receptorami są: zakończenia obwodowe nerwów czuciowych, pojedyncze wyspecjalizowane komórki i całe wielokomórkowe organy.
Pod względem lokalizacji receptory dzielimy na:
1. eksteroreceptory – odbierają bodźce płynące ze środowiska zewnętrznego;
zaliczamy tutaj: narząd wzroku, słuchu, nabłonek węchowy, kubki smakowe, receptory dotyku, ucisku, bólu i zmian temperatury.
2. interoreceptory – odbierają bodźce płynące ze środowiska wewnętrznego:
• proprioreceptory – są to receptory czucia głębokiego zlokalizowane w stawach, ścięgnach i mięśniach; dostarczają informacji o położeniu całego ciała oraz jego poszczególnych części względem siebie, umożliwiają wykonywanie różnych czynności bez kontroli wzroku (np. ubieranie się w nocy);
• wiscerorecptory – są to receptory czucia trzewnego, które dostarczają informacji o kondycji narządów wewnętrznych;
• angioreceptory – są to receptory znajdujące się w ścianach naczyń krwionośnych
Ze względu na rodzaj bodźca receptory dzielimy na:
• mechanoreceptory – reagują na bodźce mechaniczne (zakończenia nerwowe w skórze: ciałko Meissnera – czucie powierzchowne, ciałko Paciniego – czucie głębokie);
 |
| Przykład mechanoreceptora: ciałko dotykowe Meissnera znajdujące się na granicy naskórka i skóry właściwej/Wbensmith (30.09.2007)/commons.wikimedia.org |
• termoreceptory – reagują na bodźce termiczne (zakończenia nerwowe w skórze: ciałka Ruffiniego – odbiór ciepła, kolby Krausego – odbiór zimna)
• chemoreceptory – reagują na bodźce chemiczne (kubki smakowe na języku, nabłonek węchowy);
• fotoreceptory – reagują na bodźce świetlne (czopki i pręciki siatkówki oka);
Ze względu na odległość źródeł wysyłających bodźce receptory dzielimy na:
• kontaktoreceptory – umożliwiają odbiór bodźców działających bezpośrednich np. receptory smaku i dotyku.
• telereceptory – opowiadają za percepcję bodźców odległych np. narząd wzroku, słuchu.
Narządy zmysłów są to receptory wraz z towarzyszącymi im komórkami tworzącymi aparat pomocniczy, który ułatwia odbiór bodźców. Wyróżniamy zmysł: wzroku, węchu, smaku, dotyku, słuchu i równowagi.