Ekologia (oikos- opowieść logos - dom) – to nauka, która bada wzajemne zależności pomiędzy organizmami oraz pomiędzy organizmami, a ich środowiskiem żywym i nieożywionym. Pojęcie ekologia do terminologii wprowadził w 1866 r. niemiecki biolog Ernst Haeckel.
W ostatnich czasach słowo ekologia zyskało nowe znaczenie. Dziś często nadużywa się go w odniesieniu do szeroko pojętych działań mających na celu ochronę środowiska. Tak więc mamy „ekologiczną” żywność, „ekologiczne” rolnictwo, a nawet „ekologiczne” opakowania. W tym wypadku bardziej zasadnym byłoby zastąpienie określenia ekologiczny sformułowanie przyjazny środowisku.
Podstawowe pojęcia ekologiczne:
populacja – grupa osobników jednego gatunku zamieszkująca wspólny teren w określonym czasie;
biocenoza – ogół populacji zamieszkujących określone środowisko; ożywione (biotyczne elementy) środowiska;
biotop – obszar będący miejscem życia dla biocenozy; nieożywione (abiotyczne elementy środowiska);
nisza ekologiczna – całokształt potrzeb życiowych organizmu (miejsce do życia, pokarm, odpowiednia temperatura, wilgotność, nasłonecznienie itp.)
ekosystem = biotop + biocenoza;
biom – ekosystemy tworzą jednostki wyższego rzędu, czyli biomy np. sawanna, tajga, tundra. Na obszarze biomu występuje charakterystyczna szata roślina i osobliwy dla niej świat zwierząt.
biosfera – środowiska życia i występowania organizmów na kuli ziemskiej. Składa się z atmosfery, litosfery, hydrosfery (a raczej ich części) i zamieszkujących je organizmów. Biosferę tworzą wszystkie biomy kuli ziemskiej.