Ekosystem - definicja
Pojęcie ekosystemu wprowadził Arthur Tansley w 1935 roku. Zdefiniował go jako jednostkę ekologiczną, w skład której wchodzi ogół roślin i zwierząt zajmujących określone terytorium łącznie z środowiskiem fizycznym i chemicznym, w którym organizmy te żyją i z którym są powiązane różnymi relacjami.
Współcześnie ekosystem określa się jako kompletny, dynamiczny układ ekologicznych, który tworzy biocenoza wraz z biotopem.
 |
|
Ekosystem leśny/Malene Thyssen (11.05.2005)/commons.wikimedia.org |
Biocenoza – ożywione elementy środowiska, a więc wszystkie organizmy zamieszkujące określony obszar.
Biotop – nieożywione (abiotyczne) elementy środowiska, w skład którego wchodzą m.in. woda, gleba, rzeźba terenu, nasłonecznienie, klimat itp.
Ekosystem = biocenoza + biotop
Podział ekosystemu
Ekosystemy możemy podzielić na:
• ekosystemy sztuczny, czyli takie, który powstały przy udziale człowieka (np. oczko wodne);
• ekosystemy naturalne, czyli takie, które powstały w wyniku działania sił przyrody, bez ingerencji człowieka (np. jezioro naturalne, las);
Obszar stanowiący granicę między dwoma ekosystemami nosi nazwę ekotonu. Ta strefa przejściowa charakteryzuje się bioróżnorodnością, ponieważ występują tu gatunki pochodzące z sąsiadujących ze sobą ekosystemów oraz typowe dla ekotonu.
Biocenoza
W biocenozie wyodrębnić możemy producentów i konsumentów.
Producenci – organizmy samożywne (autotroficzne), które w procesie fotosyntezy z prostych związków nieorganicznych (woda, dwutlenek węgla) produkują związki organiczne stanowiące materiał budulcowy swoich ciał. Fotosyntezujący producenci to głównie rośliny, ale też niektóre protisty (bruzdnice, okrzemki), czy bakterie (sinice). Do producentów zaliczamy także chemoautotrofy, czyli bakterie chemosyntezujące.
Konsumenci – są to organizmy cudzożywne, które odżywiają się materią organiczną wyprodukowaną przez producentów. Wśród konsumentów wyróżniamy:
• biofagi – organizmy, których pokarm stanowią żywe organizmy (żywa biomasa);
• saprofagi – organizmy, których pokarm stanowi martwa materia organiczna (szczątki roślin i zwierząt);
W grupie konsumentów wyodrębniono reducentów (destruentów), do których zaliczamy bakterie i grzyby. Destruenci rozkładają martwą materię organiczną do prostych związków nieorganicznych, które są pobierane przez producentów.
Choć poszczególne ekosystemy są zróżnicowane, to jednak ich struktura przestrzenna jest podobna. Najwyższe partie ekosystemu zajmują zawsze producenci (np. w lesie korony drzew), gdyż mają tu najlepszy dostęp do światła. Najniższe partie ekosystemu (np. dno jeziora), tam gdzie gromadzi się martwa materie organiczna (detrytus), zajmują z kolei destruenci. Przestrzenne rozmieszczenie ekosystemu łatwo zaobserwować w morzu i w jeziorze.