Morza i oceany - podział wód wszechoceanu

Ocean światowy (wszechocean) to inaczej wszystkie wody morskie na Ziemi. Stanowią one większość zasobów wód hydrosfery (97%). Morze i oceany pokrywają prawie 71% powierzchni Ziemi. Ich średnia głębokość wynosi ponad 3700 m. Największa głębia oceaniczna (Głębia Challangera) położona jest w Rowie Mariańskiem na Oceanie Spokojnym (różne jej głębokości w źródłach – od 10 912 m do 11 034 m).

Oceany na naszej planecie

Największe części oceanu światowego nazywamy po prostu oceanami. Tradycyjnie wydziela się 3 oceany:
- Ocean SpokojnyPacyfik, zwany też Oceanem Wielkim (około 50% powierzchni oceanu światowego),
- Ocean Atlantycki (około 29% powierzchni oceanu światowego),
- Ocean Indyjski (około 21% powierzchni oceanu światowego).

W niektórych podziałach z obrębu Oceanu Atlantyckiego wydzielany też jest Ocean Arktyczny (Ocean Lodowaty Północny), czyli Morze Arktyczne wraz z morzami przybrzeżnymi północnej Azji i Ameryki Północnej. Podobnie południowe krańce oceanów: Spokojnego, Atlantyckiego i Indyjskiego (na południe od 60° szerokości geograficznej południowej) wydzielane są czasami jako Ocean Południowy.

Morza na Ziemi

Morza to odnogi oceanu, oddzielone od otwartego oceanu przez wyspy, półwyspy i podmorskie progi. Wyjątkiem jest Morze Sargassowe, leżące na Oceanie Atlantyckim, którego granice wyznaczają prądy morskie.

Biorąc pod uwagę stopień odcięcia morza od oceanu wyróżniamy:
- morza śródziemne – otoczone ze wszystkich stron przez ląd i połączone z oceanem lub innym morzem wąską cieśniną, rozróżniamy wśród nich płytkie morza śródkontynentalne, w tym szelfowe (np. Morze Bałtyckie) oraz głębokie morza międzykontynentalne (np. Morze Śródziemne);
- morza przybrzeżne – tylko częściowo ograniczone przez brzeg lądu (np. półzamknięte Morze Japońskie, czy peryferyjne Morze Arabskie);
- morza międzywyspowe (np. Morze Jawajskie w Indonezji).

Zatoki i cieśniny

Częściami oceanu światowego są też zatoki – części oceanu (np. Zatoka Bengalska Oceanu Indyjskiego) lub morza (np. Zatoka Gdańska Morza Bałtyckiego) wcinające się w ląd, oraz cieśniny – stosunkowo wąskie części morza lub oceanu rozciągające się pomiędzy dwoma fragmentami lądu i łączące morza lub części oceanu.

Najszersza (1110 km) i najgłębsza (5248 m p.p.m.) cieśnina morska to Cieśnina Drake'a pomiędzy Ziemią Ognistą a Półwyspem Antarktycznym, a najdłuższą (1670 km) cieśniną jest Kanał Mozambicki pomiędzy wybrzeżami wschodniej Afryki a wyspą Madagaskar.

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 3 =
Ostatnio komentowane
lol
• 2025-04-11 11:39:38
ale banalne
• 2025-04-09 16:07:25
Może być
• 2025-03-27 18:35:05
siema mega fajne
• 2025-03-22 08:47:31
dzięki
• 2025-03-10 15:14:41