Las pełni wiele funkcji użytkowych dostarczając surowców, usług i innych korzyści.
Najważniejsze z punktu widzenia gospodarki narodowej są gospodarcze funkcje lasu. Dostarcza on bowiem surowców leśnych.
Najważniejsze spośród nich jest drewno (surowiec uzyskiwany ze ściętych drzew, wykorzystywany jako materiał budowlany, surowiec meblarski, źródło celulozy wykorzystywanej w produkcji papieru, opał). Z drewna produkuje się też węgiel drzewny (dziś mający mniejsze znaczenia, ale w przeszłości wykorzystywany m.in. w hutnictwie metali).
Ważnym surowcem jest też kora niektórych drzew, np. dębu korkowego. W Portugalii, Hiszpanii, Maroku i kilku innych krajach w basenie Morza Śródziemnego pozyskuje się z niej korek, zaś lasy dębu korkowego mają charakter pośredni pomiędzy naturalnym zbiorowiskiem a plantacją.
Pozostałe surowce nazywane są przez leśników pożytkami leśnymi. Do pożytków leśnych należą: mięso zwierząt dzikich pozyskiwane w ramach gospodarki łowieckiej (w Średniowieczu w pewnych regionach łowiectwo było ważniejszym źródłem mięsa niż hodowla), owoce leśne (np. borówka czarna), grzyby, zioła i miód.
W przeszłości znaczenie lasu w gospodarce ludzkiej było większe. Z drewna produkowano smołę, sadzę, potaż (właściwie z węgla drzewnego, służył do ), żywicę, z której uzyskiwano m.in. terpentynę (służącą jako rozpuszczalnikiem, a w medycynie do nacierania w celu rozgrzania organizmu), z tej zaś kalafonię. Jeszcze na początku XX wieku źródłem naturalngo kauczuku - surowca do produkcji gumy były dziko rosnące w dżungli amazońskiej drzewa z rodzaju Hevea. Poza drewnem pozyskiwano znajdujące się pod korą łyko wykorzystywane do produkcji włókien, z kory produkowano garbniki, barwniki, dziegieć (z kory brzozowej) stosowany w garbowaniu skóry, jako smar i środek przeciwgrzybiczny. Nasiona drzew liściastych i iglastych (żołędzie, kasztany, bukwa – orzeszki bukowe, orzechy laskowe, orzeszki piniowe, orzeszki limbowe i in.) pozyskiwane były jako pasza oraz żywność (zwłaszcza w latach nieurodzaju, kiedy dodawano np. zmielone żołędzie do mąki chlebowej). W lasach wypasano też zwierzęta hodowlane.
Poza tym lasy spełniają też szereg funkcji tylko pośrednio gospodarczych oraz funkcje pozagospodarcze.
- Regulacja stosunków wodnych – poprzez stymulowanie opadów oraz retencję wody w tkankach, na powierzchni roślin (intercepcja), w glebie i w postaci pokrywy śnieżnej (w lesie zalega dłużej niż poza nim). Dzięki zdolnościom retencyjnym lasu i gleb leśnych oraz dłuższemu utrzymywaniu się śniegu w lesie zmniejsza on zagrożenie powodziowe w zlewniach/dorzeczach, gdzie udział lasów w pokryciu powierzchni jest duży. Ponadto lasy (łęgi) i zarośla nadrzeczne nieco osłabiają impet fali powodziowej.
- Modyfikacja mikroklimatu – osłabienie natężenia promieniowania słonecznego, łagodzenie kontrastów termicznych (minimalna dobowa temperatura powietrza wyższa a maksymalna dobowa temperatura powietrza wyższa niż w terenie bezdrzewnym), funkcja wiatrochronna.
- Pochłanianie zanieczyszczeń i zmniejszanie hałasu: lasy ochronne wokół zakładów przemysłowych emitujących duże ilości zanieczyszczeń powietrza wychwytują je częściowo z powietrza (to niestety powoduje ich choroby a nawet obumieranie), las produkuje też tlen i pochłania dwutlenek węgla, redukując natężenie efektu szklarniowego. Roślinność i gleby leśne filtrują też wody opadowe i rzeczne, dzięki czemu woda w leśnych źródłach i potokach jest czysta.
- Ochrona gleby przed erozją i stabilizacja stoków w obszarach górskich i wyżynnych (zmniejszają niebezpieczeństwo wystąpienia osuwisk). Lasy przywracają też zdolności biologiczne (przyspieszają procesy glebotwórcze) glebom zdegradowanym i zniszczonym przez działalność człowieka.
- Ochrona przyrody – las jest naturalnym siedliskiem wielu cennych przyrodniczo gatunków roślin, zwierząt i grzybów.
- Miejsce odpoczynku – las dzięki walorom krajobrazowym, możliwości poznania rzadkich gatunków roślin i zwierząt, modyfikacji mikroklimatu (w lesie można odpocząć od letnich upałów), ujemnej jonizacji powierza i obecności owoców i grzybów zbieranych przez hobbystów pełni funkcje rekreacyjne i turystyczne. Lasy mają też duże – pozytywne – znaczenie w leczeniu uzdrowiskowym.