Wyróżniamy 4 główne kierunki geograficzne, zwane także czasami mniej precyzyjnie stronami świata. Są to:
- północ – skrót w języku polskim – płn./pn., skrót w języku angielskim – N (od north),
- południe – skrót w języku polskim – płd./pd., skrót w języku angielskim – S (od south),
- wschód – skrót w języku polskim – wsch., skrót w języku angielskim – E (od east),
- zachód – skrót w języku polskim – zach., skrót w języku angielskim – W (od west).
Ich określenie związane jest z ustaleniem położenia punktów głównych widnokręgu, definiowanych przez ruch obrotowy Ziemi. Punkty przecięcia powierzchni Ziemi przez oś ruchu wirowego Ziemi nazywamy biegunem północnym i biegunem południowym. Północ to kierunek bieguna północnego, południe to kierunek bieguna południowego. Łącząca je linia pokrywa się z lokalnym południkiem. Wschód to miejsce wschodu Słońca w dniu równonocy, zaś zachód to miejsce zachodu Słońca w dniu równonocy. Łącząca je linia pokrywa się z równoleżnikiem.
Wyróżniamy też pośrednie kierunki geograficzne. Kierunki pośrednie pierwszego rzędu to:
- północny-wschód – skrót w języku polskim – płn./pn.-wsch., skrót w języku angielskim – NE (od northeast),
- południowy-wschód – skrót w języku polskim – płd./pd.-wsch., skrót w języku angielskim – SE (od southeast),
- południowy-zachód – skrót w języku polskim – płd./pd.-zach., skrót w języku angielskim – SW (od southwest),
- północny-zachód – skrót w języku polskim – płn./pn.-zach., skrót w języku angielskim – NW (od northwest).
Kierunki główne i pośrednie wyróżnia róża kierunków (wiatrów).
 |
| Róża wiatrów |
Na mapach wielkoskalowych i średnioskalowych kierunek południowo-zachodni wyznacza lewy dolny róg mapy, a kierunek północno-wschodni prawy górny róg mapy. Kierunki północ i południe wyznacza też przebieg południka na mapie. Wykorzystanie mapy dla lokalizacji obiektów w terenie wymaga zorientowania mapy, czyli ustawienie jej tak, by kierunki na mapie pokrywały się z kierunkami w terenie.
Początkowo osiągano to ustawiając kierunek wschodni mapy w stronę wschodu Słońca. Stąd nazwa orientowanie – pochodzi ona od łacińskiej nazwy wschodu – oriens. Współcześnie dla wyznaczenia kierunków w terenie używamy kompasu, wyznaczając go według kierunku północy wskazywanego przez igłę magnetyczną. Wyznaczając kierunek północny z pomocą kompasu należy jednak pamiętać, że nie wskazuje on północnego bieguna geograficznego, ale północny biegun magnetyczny. Kąt poziomy w danym miejscu na powierzchni Ziemi pomiędzy południkiem magnetycznym i geograficznym to deklinacja magnetyczna. W nocy kierunek północny na półkuli północnej wskazuje Gwiazda Polarna, a w ciągu dnia wskazówką może być cień Słońca. Określając położenie danego obiektu w terenie względem obserwatora z pomocą zorientowanej mapy określamy jego azymut, czyli kąt mierzony pomiędzy kierunkiem północnym a określanym zgodnie z ruchem wskazówek zegara kierunkiem obiektu.
