Plejstocen rozpoczął się ponad 2,5 mln lat temu. W tym czasie występował stopniowy spadek temperatury powietrza (trend zauważalny już od eocenu).Na lądach półkuli północnej powstały wtedy warunki dla rozwoju lodowców kontynentalnych (lądolodów) o grubości do 3 km:
- lądolodu grenlandzkiego (istnieje do dziś),
- lądolodu laurentyjskiego (w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych Ameryki),
- lądolodu skandynawskiego (w Europie).
Lodem pokrywało się Morze Arktyczne a lodowce górskie schodziły z dolin górskich na przedpole tworząc lodowce piedmontowe (także na półkuli południowej, np. w Andach i Wielkich Górach Wododziałowych w Australii). Na przedpolu lądolodów panował klimat peryglacjalny, podobny do warunków występujących współcześnie na wybrzeżach Grenlandii, z wieloletnią zmarzliną w podłożu. Uwięzienie dużych mas wody w lądolodach spowodowało obniżenie się średniego poziomu morza o ponad 100 m. Okresy rozwoju pokrywy lodowej nazywamy glacjałami. Występowały one naprzemiennie z okresami cieplejszymi – interglacjałami. Lądolody i lodowce górskie cofały się wtedy, nie znikając jednak całkiem z powierzchni Ziemi. Okres współczesny – holocen jest interglacjałem. Z ustąpieniem lądolodu i odciążeniem