Jednym z największych zagrożeń lasów z punktu widzenia gospodarki leśnej są pożary.
Rozróżniamy kilka typów pożarów wybuchających w lasach:
- pożary ziemne – wybuchające w efekcie intensywnej suszy na torfowiskach, podczas takiego pożaru ogień trawi pokłady torfu, a nawet płytko zalegające pokłady węgla brunatnego, najtrudniejsze do ugaszenia – są późno zauważalne, chociaż nie przenoszą się szybko, nie ma pewności, że mimo akcji gaśniczej pokłady torfu ;
- pożary dolne (przyziemne), najczęstsze spośród pożarów wybuchających w lasach, także w Polsce, w ich trakcie płonie próchnica, ściółka, chrust oraz rośliny runa leśnego i młode drzewa (podrost);
- pożary górne (wierzchołkowe) – rozprzestrzeniające się w koronach drzew (szczególnie sosny), ogień przenosi się zwykle na korony z pożaru przyziemnego przez gałęzie i korony niskich drzew, w zależności od prędkości wiatru pożar taki przenosi się z różną prędkością, nawet do kilkunastu km/h.
Pożary dotykają jednak nie tylko lasów – pojawiają się również w zbiorowiskach krzaczastych (np. pożary buszu w Australii, czy zarośli śródziemnomorskich typu makia i chaparral nad Morzem Śródziemnym i w Kalifornii), czy w strefie sawanna oraz tundry, w której podłożem jest torf (np. w Finlandii).
Wśród przyczyn pożarów można wyróżnić:
- naturalne związane z:
- wyładowaniami atmosferycznymi,
- erupcjami wulkanów,
- iskrami wywoływanymi przez uderzające o siebie bloki i okruchy skalne w trakcie obrywów skalnych
- oraz samozapłon,
- oraz związane z człowiekiem w tym:
- podpalenia (np. nad Morzem Śródziemnym w okresie boomu inwestycyjnego poprzednich 2 dekad zdarzało się, że podpalano las lub twardolistne zarośla w terenach chronionych, by móc na jej miejscu budować hotele i rezydencje),
- przypadkowe zaprószenie ognia (iskry z ogniska lub niedopałka papierosa),
- czy np. iskry z łuku elektrycznego energetycznych sieci przesyłowych lub z silnika pojazdów spalinowych.
W obszarach klimatu wilgotnego i gorącego wypalanie lasu (zarośli) jest też planową praktyką w ramach żarowo- odłogowej typu gospodarki rolnej. Wypalanie lasu jest też stosowane w celu usunięcia drzew na rzecz pastwisk w wysokotowarowej gospodarce rolnej (np. w Brazylii).
W różnych regionach świata przeważają różne przyczyny pożarów, np. w Kanadzie główną przyczyną pożarów są wyładowania atmosferyczne, w Azji Południowo-Wschodniej wypalanie lasu w ramach rolnictwa żarowego, a w Chinach przypadkowe zaprószenie ognia przez ludzi.
Najbardziej narażone na pożary są te regiony Ziemi, gdzie z jednej strony jest na tyle ciepło i wilgotno, że intensywnie rozwija się szata roślinna, z drugiej zaś sezonowo pojawiające się susze i fale upałów zwiększają niebezpieczeństwo pożarowe (np. Kalifornia, kraje śródziemnomorskie, czy monsunowe lasy Azji Południowej, tracące liście w porze suchej). W krajach europejskich najbardziej narażona na pożary lasów jest Europa Południowa. W Portugalii w okresie 2000-2010 w roku wybuchało w lasach przeciętnie prawie 25 tys. pożarów, pochłaniając corocznie około 150 tys. hektarów lasu. W dalej na północ leżących regionach Europy najczęściej pożary lasów wybuchają w Polsce (od 4,8 do 17 tys. pożarów w latach 1990-2011). Wynika to z dużego udziału w zalesieniu Polski łatwopalnych drzewostanów sosnowych.
Czynnikiem zwiększającym niebezpieczeństwo pożarowe jest występowanie długich okresów słonecznej, gorącej, bezdeszczowej pogody związanej z wyżami atmosferycznymi. W takich okresach (w związku ze wzrostem zagrożenia pożarowego) w Lasach Państwowych w Polsce ogłasza się okresowy zakaz wstępu (i wjazdu) do lasu. Duże niebezpieczeństwo pożarowe w polskich lasach nie ogranicza się tylko do miesięcy letnich, ale występuje również wczesna wiosną, kiedy po zaniku pokrywy śnieżnej, ale przed wiosennym rozwojem roślin w dnie lasu gromadzi się dużo łatwopalnego materiału.
Jednym z największych pożarów w polskich lasach był pożar lasów Nadleśnictwa Rudy Raciborskie, który w pod koniec sierpnia 1992 roku (jego dogaszanie trwało do 12 września) strawił prawie 10 tys. hektarów lasu. Dzięki akcji gaśniczej, w której zginęło 2 strażaków, ogniem nie zajęły się żadne okoliczne zabudowania.
Innym znaczącym zdarzeniem w ostatnich latach były pożary lasów, które na przełomie lipca i sierpnie 2010 roku wybuchły w Rosji w związku z upałami i długotrwałą suszą. W dniu 7 sierpnia 2010 roku zanotowano w różnych częściach Rosji ponad 800 pożarów, na powierzchni prawie 200 tys. hektarów. Kilkadziesiąt z nich były to trudne do ugaszenia pożary podziemne (pożary torfu).W pożarze zginęło ponad 50 osób, strawił on ponad 2 tys. budynków.
Skutki pożarów są przeważnie negatywne.
Zagrażają one życiu i zdrowiu ludzi (strażakom, pracownikom leśnym, osobom odpoczywającym w lesie, mieszkańcom okolicznych osiedli),
powodują straty materialne (niszczony jest cenny surowiec, jakim jest drewno, spłonąć mogą przyległe do lasu uprawy i zabudowania – zdarza się jednak, że to pożar lasu zapoczątkowany jest przez pożar upraw lub zarośniętych odłogów, np. na skutek wiosennego wypalania traw)
oraz straty ekologiczne w środowisku przyrodniczym. Pożary powodują bowiem całkowite lub częściowe uszkodzenie roślin (drzew oraz roślin podszytu i runa), śmierć zwierząt, które nie uciekną przed ogniem, śmierć organizmów glebowych (i degradację samej gleby na Kutek pożarów warstwy torfu lub próchnicy glebowej), a także zniszczenie siedlisk wielu gatunków roślin i zwierząt (często gatunków chronionych). Osłabione pożarem drzewa mogą też być łatwo zaatakowane przez szkodniki (grzyby i owady).
W trakcie pożarów wydzielane są duże ilości zanieczyszczeń stałych (pyłów drobnych i sadzy), ciekłych i gazowych (dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory). Emisja tych związków powoduje zagrożenie dla zdrowia (a nawet życia) mieszkańców obszarów sąsiadujących z rejonem pożaru. Przykładem może być smog dotykający krajów Azji Południowo-Wschodniej (Tajlandia, Malezja, Singapur, Indonezja, Brunei i Filipiny) prawie co roku w porze suchej, będący efektem wypalania wilgotnych lasów równikowych na Sumatrze i Kalimantanie (Borneo). Również w trakcie pożarów w Rosji w 2010 roku smog spowodował znaczne problemy zdrowotne w regionach często dość odległych od miejsc pożarów. Prawie dwukrotnie większa (ok. 700 osób) niż średnio liczba zgonów rejestrowanych w Moskwie w ciągu doby była związana częściowo właśnie ze smogiem, częściowo zaś z falą upałów.
Należy jednak pamiętać, że pożary są zjawiskiem występującym naturalnie i w pewnych regionach mają duże znaczenie w funkcjonowanie ekosystemów leśnych. Niektóre zbiorowiska roślinne – tajga, zarośla w klimacie śródziemnomorskim (makia, fynbos, garig, chaparral) przystosowały się do częstych pożarów. Niektóre rośliny skutecznie chronią się od ognia (np. martwa warstwa korka okrywająca pień dębu korkowego jest doskonałym izolatorem), inne wykorzystują go (tzw. pirofile) w swoich procesach życiowych (np. pochodząca z Ameryki Północnej sosna Banksa otwiera szyszki i uwalnia nasiona pod wpływem wysokich temperatur związanych z pożarami) lub jako środek ograniczający konkurencję (np. niszczenie siewek sosny przez pożary niskie zabezpiecza wrzosowiska przed zarastaniem).
Kontrolowane pożary lasu są też jedną z przyjętych metod hodowli lasu (np. w USA). Ogień usuwa tam nagromadzone w dnie lasu paliwo. Pomaga tez zachować bioróżnorodność gatunkową.