 |
| Hanna Krall/ fot. Mariusz Kubik (2007) |
Hanna Krall urodziła się w 1935 roku w Warszawie w urzędniczej rodzinie żydowskiej. Dorastała w Lublinie. Podczas wojny była ukrywana, trafiła nawet do transportu wiozącego Żydów do getta, ale została przechwycona i cudem ocalała. Podczas wojny zginęło wielu członków jej rodziny, w tym ojciec – Salomon Krall.
Po wojnie Hanna Krall mieszkała w domu dziecka w Otwocku. Podjęła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim. W 1955 roku rozpoczęła współpracę z „Życiem Warszawy”. W 1975 ukazał się jej pierwszy reportaż pt.: „Nietoperze nad Miechowem”. W latach 1969-1981 pracowała w redakcji „Polityki”, przez trzy lata jako korespondent w ZSRR. Od 1982 roku przez pięć lat pełniła funkcję zastępcy kierownika literackiego Zespołu Filmowego „Tor”. W latach 90. zajmowała się szkoleniem młodych reporterów „Gazety Wyborczej”.
Jest laureatką wielu nagród i odznaczeń. W 1999 roku została wyróżniona Nagrodą Wielką Fundacji Kultury. W 2001 przyznano jej Order Ecce Homo „za demaskację prawd pozornych oraz za popularyzację uniwersalnych wartości moralnych”. W 2005 r. nominowano Krall do Nagrody Nike za książkę „Wyjątkowo długa linia”. „Król Kier znów na wylocie” został uznany za książkę 2006 roku. W 2009 r. studenci w plebiscycie „Media Tory” przyznali jej nagrodę w kategorii AuTORytet, a w grudniu tego roku uhonorowano ją Dziennikarskim Laurem. Obecnie Hanna Krall jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Hanna Krall - twórczość
Reportaże Krall z pobytu w ZSRR zostały zebrane w zbiorach: „Na wschód od Arbatu”, „Syberia, kraj ogromnych możliwości” i „Dojrzałość dostępna dla wszystkich”. W 1978 roku ukazał się zbiór „Sześć odcieni bieli”, poświęcony tematom polskim – przemianom społeczno-kulturalnym w latach 70. Jednak głównym tematem twórczości Krall są losy polskich Żydów i doświadczenie Holocaustu.
Już w zbiorze „Sześć odcieni bieli” wyklarował się jej wyjątkowy styl, cechujący się oszczędnością słowa, skrótem i ujmowaniem wielkich, poważnych problemów poprzez opis drobnych, jednostkowych zdarzeń. Jerzy Urban tak oceniał twórczość Krall:
(…) Jej reportaże są pięć lub dziesięć razy krótsze, niż to jest w zwyczaju, operuje formułą własną, znikąd nie zerżniętą. Składa się na nią: posunięta do ascezy oszczędność słowa, operowanie skrótem, przewrotne mówienie wprost, ale za to z prostotą. Czynienie z każdego zdania zaskoczenia. Stronienie od relacjonowania własnych myśli. (…) Sprawy wielkie odbijają się u Krallówny w kropelce wody (…).
Krall unika odautorskiego komentarza, w jej reportażach do głosu dochodzą przede wszystkim rozmówcy i świadkowie wydarzeń. Język tych utworów czasem zbliża się do prozy poetyckiej.
Prawdziwym sukcesem wydawniczym i artystycznym okazała się książka pt.: „Zdążyć przed Panem Bogiem” opracowana na podstawie wielu rozmów Hanny Krall z Markiem Edelmanem. Została ona przełożona na kilkanaście języków i była szeroko komentowana. Na jej podstawie powstało też kilka adaptacji scenicznych.
W późniejszych latach Hanna Krall skierowała się ku fikcji literackiej. Powstały wówczas jej pierwsze powieści: „Sublokatorka” (1985) i „Okna” (1987). Obie ukazują losy Polaków i polskich Żydów w czasie wojny, okupacji, stalinizmu i Solidarności. Problem Holocaustu powraca też w późniejszych reportażach: „Hipnoza”, „Trudności ze wstawaniem”.
Twórczość literacka jest tu próbą ocalenia przeszłości, sama autorka mówi o niej tak:
(…) Coraz częściej opowiadam smutne rzeczy: o świecie, którego nie ma i nigdy, nigdzie nie będzie. <<Hipnoza>>, a także ostatnie moje reportaże są o żydowskim świecie, który istniał w Polsce. Istniał pięćdziesiąt kilka lat temu, a mam wrażenie, jakby to była zamierzchła, zaginiona cywilizacja sprzed tysięcy lat. Piszą o niej Singer i Stryjkowski, ale odwołują się do własnego życia. Ja szukam dzisiejszych, jeszcze istniejących resztek: materialnych i w ludzkiej pamięci. Sama dla siebie odkrywam ów świat bogaty, różnorodny, odmienny od wszystkiego i fascynujący. Fakt, że ludzkość pozwoliła go zamordować, uważam za najdonioślejsze zdarzenie i największą przestrogę XX wieku (…).