Ramy czasowe
Współczesność to okres w kulturze trwający od zakończenia II wojny światowej aż do chwili obecnej. Dotychczasowe dokonania naszej epoki nie są jeszcze do końca rozpoznane, ponieważ w przypadku niektórych zjawisk brak nadal perspektywy czasowej pozwalającej uchwycić to, co najważniejsze. Dokonuje się jednak pierwszych rozpoznań.
Z pewnością jest to okres bardzo różnorodny. To bogactwo jest efektem przyspieszenia kulturowego, które dokonuje się na naszych oczach. Nowe idee pojawiają się i gasną z szybkością nie odnotowywaną dotąd w historii. Dlatego przyglądając się tej epoce, trzeba pamiętać, że wiele dotychczasowych ustaleń z pewnością będzie w przyszłości podważanych.
Światopogląd i literatura
Pierwszy znaczącym kierunkiem filozoficznym po wojnie był egzystencjalizm. Za jego prekursora uznaje się Sorena Kierkegaarda. Pisał on w swoich dziełach, że człowiek jest wrzucony w świat, którego nie rozumie. Podlega prawom boskim niewytłumaczalnym na drodze racjonalnego myślenia, nie potrafi odnaleźć żadnych wskazówek, więc jedynym wyjściem dla niego jest zawierzyć Bogu bez pytania o ostateczny cel i sens podejmowanych działań. Dwudziestowieczni egzystencjaliści wykorzystali te wątki, chociaż zasadniczo nie odwoływali się do aspektów religijnych. Wielki wpływ na egzystencjalistów miała również filozofia Martina Heideggera. Twierdził on, że człowiek jest jedynym jestestwem powołanym do zrozumienia istnienia, jednak często nie chce wypełnić swojego powołania z lęku i wygody. Bycie bowiem objawia się najpełniej, według niemieckiego filozofa, w zetknięciu z nicością, której człowiek się boi. Dopiero przeżycie trwogi, szczególnie lęk przed śmiercią, uświadamia człowiekowi, czym jest istnienie.
Najsłynniejszymi egzystencjalistami, zarówno twórcami owego kierunku jak i pisarzami, są dwaj myśliciele: Jean Paul Sartre i Albert Camus. W swoich utworach podkreślali absurdalność istnienia. Według nich człowiek kompletnie nie potrafi zrozumieć swojej sytuacji, a przy tym jest skrajnie samotny. Rodzi się tylko po to, by umrzeć, a wszystkie jego działania służą jedynie temu, by chwilę śmierci odsunąć w jak najdalszą przyszłość. Nie znajduje on w świecie żadnej wartości, która mogłaby nadać sens jego życiu. Najlepszymi literackimi dokonaniami, które były pisane w tym duchu, są „Mdłości” Sartre’a oraz „Obcy” i „Upadek” Camus.
Drugim wielkim prądem myślowym jest personalizm, który swoje korzenie ma w latach 30. XX wieku. Rozwój tego nurtu po 1945 roku jest związany z doświadczeniami okrucieństwa wojny. Personalizm stawia bowiem jednostkę ludzką jako najwyższą wartość. Według personalistów nic nie dorównuje godnością człowiekowi, dlatego należy mu się najwyższy szacunek. Postulowali oni, by wszystkie działania były skierowane na człowieka. Filozofia i sztuka muszą służyć wartościom związanym z ludzkim wnętrzem i zajmować się problemami człowieka. Można również postrzegać ten ruch jako sprzeciw wobec postępującej technicyzacji życia i wzrastającej komercjalizacji. Personaliści wskazują, iż wiele dokonań nie służy człowiekowi, a raczej mu zagraża.
Przedstawiciele personalizmu to: Jacques Maritain, Gabriel Marcel, Karol Wojtyła, Józef Tischner. Egzystencjalizm można potraktować jako rodzaj personalizmu.
Z opisanego wyżej kierunku narodziła się następnie filozofia dialogu, kierująca się podobnymi założeniami, obecnie bardzo popularna (reprezentują ją Martin Buber, Emmanuel Levinas).
Prądem w sztuce i filozofii, który ma obecnie chyba najsilniejsze oddziaływanie, jest postmodernizm. Początki tego ruchu datuje się na lata 60. Głównymi założeniami jest odrzucenie
