Polska po 1945 roku na mocy postanowień konferencji w Jałcie znalazła się w radzieckiej strefie wpływów. W latach 1945-1948 komuniści stopniowo przejmowali władzę w kraju. Nastąpiło zamknięcie granic i izolacja społeczeństwa od wiadomości ze świata zewnętrznego.
Państwo uzyskało monopol w dziedzinie mediów (prasy i radia). Przedwojenna agencja Polpress została zamieniona w Polską Agencję Prasową, która odpowiadała za kształt wiadomości podawanych do informacji publicznej. Powstała robotnicza spółdzielnia wydawnicza „Ruch” następnie przekształcona w „Prasa-Książkę-Ruch”, będąca największym koncernem wydawniczym w Europie Środkowo-Wschodniej.
Bunt jednostek wywodzących się z AK został krwawo stłumiony przez Milicję Obywatelską. W 1947 roku odbyły się sfałszowane wybory do sejmu, w których oficjalnie wygrał Blok Demokratyczny: PPR (Polska Partia Robotnicza), PPS (Polska Partia Socjalistyczna), SD i SL zjednoczone następnie w PZPR (Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą). Zlikwidowano więc ostatecznie opozycję demokratyczną. Stanisław Mikołajczyk stojący na czele PSL-u musiał potajemnie opuścić kraj. Na czele PZPR stanął I Sekretarz KC – Bolesław Bierut.
W 1949 roku odbył się w Szczecinie Zjazd Związku Literatów Polskich, który oficjalnie przyjął socrealizm jako obowiązującą estetykę w sztuce. Jednocześnie komuniści wygrali „bitwę o handel” i praktycznie zlikwidowali własność prywatną.
Polska w latach 1948-1956 (stalinizm)
Lata 1948-1956 w Polsce to okres stalinizmu, a więc ustroju w pełni totalitarnego. Swoją działalność umocniły wówczas wydziały propagandy i cenzury (GUKPPiW). Funkcjonowała tajna policja polityczna (UB), posiadająca rozbudowaną sieć agentury. Całkowicie zniknęła wolność słowa i swoboda osobista. Na czele KC stał Bolesław Bierut. Komuniści toczyli otwartą walkę z Kościołem katolickim. W 1953 roku nastąpiło aresztowanie prymasa Wyszyńskiego oraz likwidacja katolickich pism: „Tygodnika Powszechnego” i „Tygodnika Warszawskiego”. Miejsce niezależnych wydawnictw katolickich zajął „PAX” utworzony przez Bolesława Piaseckiego.
W 1953 roku umarł Józef Stalin. Trzy lata później podczas XX Zjazdu KPZR w Związku Radzieckim Nikita Chruszczow w specjalnym referacie potępił zbrodnie Stalina i kult jednostki, co zapoczątkowało okres odwilży.
Polska w latach 1956-1968 („mała stabilizacja”)
W czerwcu 1956 roku miały miejsca wydarzenia poznańskie – masowe strajki robotników, które zostały krwawo stłumione przez ówczesną władzę. Na Węgrzech wybuchło powstanie w Budapeszcie, zakończone masakrą ludności cywilnej. Władze komunistyczne znalazły się w kryzysie. Uwolniono więc z więzienia Władysława Gomułkę, aresztowanego wcześniej za tak zwane „odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne”. Nowy przywódca otrzymał wielkie poparcie społeczne. W październiku odbył się masowy wiec poparcia dla Gomułki. Doszło do złagodzenia cenzury i odejścia od doktryny socrealizmu. W kraju zaczęto wydawać zakazaną dotychczas literaturę. Powstawały niezależne grupy artystyczne, np. Grupa 55, Wystawa Dziewięciu. Szybko jednak owe pozytywne zmiany zaczęły ustępować narastającym ograniczeniom cenzury. W 1964 roku polscy intelektualiści wystosowali do władz List 34, będący protestem przeciwko ograniczeniu wolności słowa.
Polska w latach 1968-1970
Na początku 1968 roku cenzura zdjęła ze sceny „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka z powodu gwałtownych reakcji publiczności na aluzje polityczne. Stało się to przyczyną fali protestów studenckich i starć ulicznych z władzą. 8 marca odbył się wiec studentów Uniwersytetu Warszawskiego, który zapoczątkował „wypadki marcowe”. Gomułka oskarżył o całe