Polska (1945-1989) - tło historyczne i kalendarium najważniejszych wydarzeń

Polska po 1945 roku na mocy postanowień konferencji w Jałcie znalazła się w radzieckiej strefie wpływów. W latach 1945-1948 komuniści stopniowo przejmowali władzę w kraju. Nastąpiło zamknięcie granic i izolacja społeczeństwa od wiadomości ze świata zewnętrznego.

Państwo uzyskało monopol w dziedzinie mediów (prasy i radia). Przedwojenna agencja Polpress została zamieniona w Polską Agencję Prasową, która odpowiadała za kształt wiadomości podawanych do informacji publicznej. Powstała robotnicza spółdzielnia wydawnicza „Ruch” następnie przekształcona w „Prasa-Książkę-Ruch”, będąca największym koncernem wydawniczym w Europie Środkowo-Wschodniej.

Bunt jednostek wywodzących się z AK został krwawo stłumiony przez Milicję Obywatelską. W 1947 roku odbyły się sfałszowane wybory do sejmu, w których oficjalnie wygrał Blok Demokratyczny: PPR (Polska Partia Robotnicza), PPS (Polska Partia Socjalistyczna), SD i SL zjednoczone następnie w PZPR (Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą). Zlikwidowano więc ostatecznie opozycję demokratyczną. Stanisław Mikołajczyk stojący na czele PSL-u musiał potajemnie opuścić kraj. Na czele PZPR stanął I Sekretarz KC – Bolesław Bierut.

W 1949 roku odbył się w Szczecinie Zjazd Związku Literatów Polskich, który oficjalnie przyjął socrealizm jako obowiązującą estetykę w sztuce. Jednocześnie komuniści wygrali „bitwę o handel” i praktycznie zlikwidowali własność prywatną.

Polska w latach 1948-1956 (stalinizm)

Lata 1948-1956 w Polsce to okres stalinizmu, a więc ustroju w pełni totalitarnego. Swoją działalność umocniły wówczas wydziały propagandy i cenzury (GUKPPiW). Funkcjonowała tajna policja polityczna (UB), posiadająca rozbudowaną sieć agentury. Całkowicie zniknęła wolność słowa i swoboda osobista. Na czele KC stał Bolesław Bierut. Komuniści toczyli otwartą walkę z Kościołem katolickim. W 1953 roku nastąpiło aresztowanie prymasa Wyszyńskiego oraz likwidacja katolickich pism: „Tygodnika Powszechnego” i „Tygodnika Warszawskiego”. Miejsce niezależnych wydawnictw katolickich zajął „PAX” utworzony przez Bolesława Piaseckiego.

W 1953 roku umarł Józef Stalin. Trzy lata później podczas XX Zjazdu KPZR w Związku Radzieckim Nikita Chruszczow w specjalnym referacie potępił zbrodnie Stalina i kult jednostki, co zapoczątkowało okres odwilży.

Polska w latach 1956-1968 („mała stabilizacja”)

W czerwcu 1956 roku miały miejsca wydarzenia poznańskie – masowe strajki robotników, które zostały krwawo stłumione przez ówczesną władzę. Na Węgrzech wybuchło powstanie w Budapeszcie, zakończone masakrą ludności cywilnej. Władze komunistyczne znalazły się w kryzysie. Uwolniono więc z więzienia Władysława Gomułkę, aresztowanego wcześniej za tak zwane „odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne”. Nowy przywódca otrzymał wielkie poparcie społeczne. W październiku odbył się masowy wiec poparcia dla Gomułki. Doszło do złagodzenia cenzury i odejścia od doktryny socrealizmu. W kraju zaczęto wydawać zakazaną dotychczas literaturę. Powstawały niezależne grupy artystyczne, np. Grupa 55, Wystawa Dziewięciu. Szybko jednak owe pozytywne zmiany zaczęły ustępować narastającym ograniczeniom cenzury. W 1964 roku polscy intelektualiści wystosowali do władz List 34, będący protestem przeciwko ograniczeniu wolności słowa.

Polska w latach 1968-1970

Na początku 1968 roku cenzura zdjęła ze sceny „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka z powodu gwałtownych reakcji publiczności na aluzje polityczne. Stało się to przyczyną fali protestów studenckich i starć ulicznych z władzą. 8 marca odbył się wiec studentów Uniwersytetu Warszawskiego, który zapoczątkował „wypadki marcowe”. Gomułka oskarżył o całe

Polecamy również:

  • Komunizm w Polsce - opracowanie ogólne

    Ustrój komunistyczny w Polsce nie był wynikiem wolnego wyboru obywateli, ale został narzucony siłą przez władze radzieckie, kiedy Polska utraciła suwerenność i znalazła się w strefie wpływów Stalina. Więcej »

  • Polski październik 1956 (odwilż październikowa) - przyczyny i skutki

    Mianem Polskiego Października określa się ogół wydarzeń, które nastąpiły w Polsce po śmierci Józefa Stalina (1953) i zmianach w Moskwie oraz w innych krajach bloku wschodniego. Prawa ręka Stalina, przywódca NKWD, Ławrientij Beria został aresztowany i stracony. Więcej »

  • Mała stabilizacja - definicja, opis, znaczenie

    Określenie „mała stabilizacja” wywodzi się z dramatu Tadeusza Różewicza pt. „Świadkowie, albo nasza mała stabilizacja” (1964). Początkowo, jak wskazuje Stanisław Burkot, nazwa ta miała podtekst ironiczny, oznaczała bowiem cały szereg zmian, jakie nastąpiły w życiu społecznym i w... Więcej »

  • Marzec 1968 (wydarzenia marcowe) - przyczyny, przebieg, skutki

    Geneza wydarzeń marcowych 1968 roku jest związana z sytuacją międzynarodową. W 1967 roku wybuchła wojna izraelsko-arabska, zaś Związek Radziecki opowiedział się jednoznacznie po stronie Palestyny. Taka postawa Moskwy wywarła nacisk na Władysława Gomułkę, by ten również potępił działanie Izraela. W partii... Więcej »

  • Grudzień 1970 - przyczyny, przebieg, skutki

    Pod nazwą Grudzień 1970 kryje się krwawa masakra robotników, do jakiej doszło na Wybrzeżu (w Gdańsku, w Szczecinie i w Elblągu). Tłem tych wydarzeń była pogarszająca się sytuacja ekonomiczna polskich obywateli w II połowie lat 60. Pomysłem władz na wyjście z kryzysu była podwyżka cen żywności, którą... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 1 + 3 =
  • Najnowsze
  • Losowe
Ostatnio komentowane
8
• 2023-05-31 11:24:57
młody wolaaaaaaaaaaa
• 2023-05-30 19:51:05
cguj
• 2023-05-30 19:16:31
fxhbn
• 2023-05-30 14:57:44
Nic
• 2023-05-30 14:48:17