Polska Partia Socjalistyczna - program polityczny, cele, historia

Ruchy socjalistyczne i robotnicze, które stawiały sobie za cel poprawę warunków życia i pracy robotników i pracowników stały się bardzo popularne w Europie lat 70. i 80. XIX wieku. Doprowadziło to do powstania wielu partii socjalistycznych o różnym zabarwieniu lewicowym, od komunistycznych po umiarkowane. Owe ruchy nie mogły oczywiście ominąć środowisk polskich, gdzie jednak walka o prawa pracowników przeplatała się z walką o niepodległość ojczyzny i idee patriotyczne, nie zawsze przecież idące w parze z głoszoną przez większość socjalistów międzynarodowością ruchu socjalistycznego.

Za rok powstania największej i najsilniejszej polskiej partii lewicowej uznaje się rok 1892 i zjazd w Paryżu mniejszych organizacji lewicowych, które uformowały Polską Partię Socjalistyczną (PPS). W roku 1893 część członków odeszła do świeżo powstałej SDKP (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego), poza tym odbył się wtedy pierwszy zjazd krajowy partii. PPS łączył w swoim programie idee narodowe i socjalistyczne. Jego członkowie dążyli do poprawy warunków życia robotnika i zwiększenia jego praw względem pracodawców. Oprócz tego partia ta chciała odbudowy silnej i niepodległej Polski, złączonej z trzech zaborów. Członkowie PPS-u mniej akcentowali solidarność internacjonalistyczną socjalistów, co prowadziło do tarć z innymi ugrupowaniami lewicy. Naczelnym organem prasowym partii stał się nielegalnie kolportowany „Robotnik”. Do grona najważniejszych działaczy należy zaliczyć Juliana Grabowskiego, Józefa Piłsudskiego, Jana Stróżeckiego, Walerego Sławka i Stanisława Wojciechowskiego. Trzej pierwsi z wymienionych weszli w skład pierwszych władz partyjnych, czyli utworzonego w roku 1894 roku Centralnego Komitetu Robotniczego.

W roku 1905 PPS aktywnie włączyła się do trwającej rewolucji w Rosji i Królestwie Polskim, tworząc różnego rodzaju bojówki (PPS – Organizacja Bojowa) i przeprowadzając serię zamachów na urzędników carskich. Spowodowało to jeszcze większe wrzenie w Królestwie Polskim, jednakże ostatecznie rewolucja została stłumiona.

Po tych wydarzeniach doszło do największego rozłamu w szeregach partii. W roku 1906 PPS podzielił się na dwie niezależne partie. PPS – Frakcja Rewolucyjna (tzw. „starzy”, z Piłsudskim na czele) silnie akcentował w swoim programie walkę o niepodległość Polski i idee narodowe. PPS – Lewica (tzw. „młodzi”) zbliżył się ideowo do innych ruchów socjalistycznych, odrzucając walkę o niepodległość jako szkodzącą ruchowi robotniczemu. Z czasem PPS – Lewica zbliżyła się, a ostatecznie połączyła z SDKPiL. Z kolei PPS – Frakcja Rewolucyjna od 1909 powróciła do starej nazwy. Partia ta istniała z przerwami aż do roku 1948.