Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim - historia

W wyniku przegranej wojny z Japonią, jak również nieuchronnie związanego z klęską pogorszenia się warunków życia ludności, w latach 1905 – 1907 przez całe Imperium Rosyjskie przetoczyła się fala protestów, strajków i masowych wystąpień, które zostały stłumione jedynie z największym trudem. Rzeczą oczywistą jest, że sytuacja ta była idealnym momentem do działania dla wszystkich  organizacji politycznych, które były przeciwne caratowi w Królestwie Polskim. Stąd też dosyć wzmożone działania prowadzone przez polskie partie polityczne działające na terenie zaboru rosyjskiego.

Już w roku 1905 doszło do szeregu wystąpień robotniczych, mających równie często charakter patriotyczny, jak i czysto ekonomiczny. Do największych protestów doszło w dwóch dużych ośrodkach przemysłowych – Warszawie i Łodzi. Szczególnie dramatyczny charakter miały rozruchy w Łodzi, które trwały od stycznia do czerwca 1905 roku i przejściowo przyjęły charakter powstania zbrojnego. Manifestacje były tłumione przez władze lokalne, także z użyciem wojska. Doprowadziło to oczywiście do przelewu krwi i jeszcze większego niezadowolenia.

Partie socjalistyczne, z PPS-em na czele, generalnie przyjęły wybuch rewolucji z entuzjazmem i od razu zaangażowały się w działania wymierzone w carski aparat władzy. Józef Piłsudski udał się w tym czasie do Japonii, szukając tam ewentualnego wsparcia dla polskich powstańców. Przez cały kraj przetoczyła się fala mniejszych i większych zamachów terrorystycznych i egzekucji rosyjskich urzędników, przeprowadzonych przez bojówki PPS-u, nazwane PPS – Organizacja Bojowa (najsłynniejszym wystąpieniem była akcja z 15.08.1906 roku, tzw. krwawa środa, gdy w 19 miastach Królestwa zginęło około stu urzędników). Doszło też do szeregu akcji ekspropriacyjnych – innymi słowy napadów rabunkowych na pociągi i banki. Również w tych akcjach uczestniczył osobiście Józef Piłsudski. Do najsłynniejszej z nich doszło w roku 1908 pod Bezdanami.

Ogólnie rzecz biorąc jednak nie bez przyczyny wydarzenia lat 1905 – 1907 nazywa się „niedokończoną rewolucją”. Od początku roku 1907 wrzenie rewolucyjne opadało, zwłaszcza wobec drobnych ustępstw poczynionych w 1905 roku przez rząd carski, m.in. obietnic większej demokratyzacji życia i swobody politycznej, jak również większej tolerancji religijnej. Rewolucja pozwoliła jednak na zbudowanie znacznie solidniejszych podstaw pod kolejne zrywy narodowe, a jej doświadczenia skonsolidowały polskie partie polityczne.