Druga połowa XIX wieku była okresem gwałtownego skoku cywilizacyjnego, związanego zarówno z rozwojem technologicznym, jak i eksplozją demograficzną. Wydarzenia te nazywane są zwykle, w nawiązaniu do angielskiej rewolucji przemysłowej z końca XVIII wieku, „drugą rewolucją przemysłową”.
W połowie lat 50. Henry Bessemer usprawnił znacznie metody produkcji stali, zaś w latach 60. i 70. doszło do kolejnych usprawnień tego podstawowego typu produkcji. Doszło również do znacznego rozszerzenia zasięgu kolei, a przez to łatwiejszy stał się transport na duże odległości. Najważniejszym jednak elementem zmian była rewolucja energetyczna. Od lat 50. XIX wieku w wielkich zakładach przemysłowych coraz częściej zaczęto używać do zwiększenia i usprawnienia produkcji maszyn parowych, wkrótce zaś wprowadzono jeszcze doskonalsze maszyny, napędzane elektrycznością. W rezultacie w latach 70. i 80. XIX wieku produkcja fabryczna zaczęła gwałtownie wzrastać. Jednocześnie zaś, co równie ważne, znacznie zwiększyła się liczba ludności, co oznaczało naturalnie większy rynek zbytu Jednocześnie z elektrycznością rozpoczęto eksperymenty ze świeżo odkrytą potęgą ropy naftowej, co zaowocowało w latach 80 powstaniem potężnych silników spalinowych. Przez dłuższy czas jednak, wszystkie trzy „potęgi energetyczne” XIX wieku – para, elektryczność i ropa naftowa – koegzystowały obok siebie, zajmując poszczególne nisze.
Nowe, wydajniejsze środki produkcji pozwoliły na zwielokrotnienie mocy przerobowej przemysłu. W celu ich maksymalnego podniesienia wprowadzono kolejny wynalazek, jakim była taśma montażowa. Kolejne produkty mogły powstawać teraz seryjnie, w niemal nieprzerwanym ciągu. Wkrótce też doszło do wielkiej zmiany w strukturze społecznej. Dawne przywileje szlacheckie i przynależność do arystokracji traciły na znaczeniu, bowiem prawdziwą fortunę zbijano za pomocą lokowania odpowiednio dużych środków (kapitału) w rozwój nowych gałęzi przemysłu. Powstała nowa gospodarka rynkowa, oparta na wolnym handlu i wolnej konkurencji, gdzie bogacił się ten, kto umiał inwestować.
Rozrost przemysłu oznaczał gwałtowną potrzebę znalezienia robotników, którzy mogliby zająć się produkcją. Jednakże duża liczba biednych i zdesperowanych ludzi, często przyjeżdżających do miast wprost ze wsi, pozwalała w pierwszych latach rewolucji przemysłowej na nie liczenie się z robotnikami. W celu uzyskania maksymalnego zysku właściciele świeżo powstałych fabryk zmuszali pracowników do wielogodzinnej pracy, praktycznie bez dni wolnych. Chętnie zatrudniano kobiety i dzieci. Nie istniały żadne zabezpieczenia socjalne, a w razie wypadku lub choroby robotnika po prostu zwalniano, przyjmując kolejnego chętnego. Doprowadzało to do skrajnej nędzy wśród rodzin robotniczych i szybkiego powstawania fortun przemysłowych. Stąd też okres ten nazywa się często „drapieżnym kapitalizmem”.
Rewolucja przemysłowa w XIX w. - przebieg, skutki. Kapitalizm - cechy, znaczenie „drapieżny kapitalizm”
Polecamy również:
-
Warunki życia i sytuacja robotników w XIX w.
XIX wiek był okresem szerokich przemian społeczno – gospodarczych, które doprowadziły do całkowitej zmiany starego porządku społecznego i narodzenia się wielu nowych warstw społecznych. Jednym z najpoważniejszych efektów rozwoju i ewolucji było powstanie klasy robotniczej. Więcej »
-
Związek zawodowy - definicja, rola, zadania. Pierwsze związki zawodowe w Europie - historia
Wiek XIX jest okresem gwałtownego rozwoju techniki i wielkich zmian w strukturze społecznej na wielu płaszczyznach. Rozwój technologii i wzrost produkcji (jak również jej opłacalności) spowodowały, że coraz bardziej opłacalne stało się inwestowanie w duże zakłady przemysłowe, nastawione na masową... Więcej »