Przyczyny zjednoczenia Niemiec (1866-1871)

Przez większy okres swojej nowożytnej historii, na terytorium dzisiejszych Niemiec istniała cała mozaika mniejszych i większych państw o różnym statusie, władcach i ustroju. Formalnie rządzone i skupiane przez cesarza, w praktyce były one samodzielnymi tworami. Łączyła je jedynie wspólna kultura i język (który i tak posiadał kilka odmian, różniących się znacznie).

Wszystko zmieniło się w czasach napoleońskich, kiedy to inwazja sil francuskich i likwidacja I Rzeszy (1806), którą zastąpił przejściowo Związek Reński, a po klęsce Napoleona – Związek Niemiecki. Zmusiły one po raz pierwszy Niemców do jednoznacznego określenia swojej narodowości, jednocześnie budując podstawy przynależności narodowej i poczucia wspólnoty wykraczającego poza własny kraj niemiecki.

W latach 20. i 30. XIX wieku pojawiało się coraz więcej apelów i zjazdów organizowanych przez młode pokolenia Niemców, którzy pragnęli utworzenia nowych, zjednoczonych i silnych Niemiec. Miało to również swoje powody ekonomiczne – liczne cła pomiędzy różnymi krajami niemieckimi, jak również różnice w polityce ekonomicznej i finansowej bardzo komplikowały handel, jak również transport. Stąd też poparcie dla idei zjednoczeniowych przez wyższe warstwy.

Wyrazem dążeń zjednoczeniowych był rok 1848, czyli słynna Wiosna Ludów, gdzie jednym z podstawowych haseł głoszonych przez rewolucjonistów było zjednoczenie państwa, wokół Austrii (opcja wielkoniemiecka) lub Prus (opcja małoniemiecka). Jednakże w tym wypadku siły zjednoczeniowe poniosły ostatecznie klęskę, a próba przekazania korony zjednoczonych Niemiec władcy Prus Fryderykowi Wilhelmowi IV spełzła na niczym.

Sytuacja zmieniła się dopiero na przełomie lat 50. i 60., kiedy do władzy w Prusach doszedł Otto von Bismarck. Ten ambitny i bezwzględny, ale niezwykle utalentowany i inteligentny polityk miał również coś ważnego, co czyniło go pruskim, później zaś niemieckim mężem stanu – wizję zjednoczonych Niemiec. Dążył on konsekwentnie do realizacji swojego celu, mówiąc swoim współpracownikom słynne słowa, że Niemcy nie zostaną zjednoczone przez dyskusje i zjazdy, ale „krwią i żelazem”. Słowa te zresztą nie były jedynie pustą deklaracją – ostatecznie Bismarckowi udało się zrealizować swój cel i stworzyć nowoczesne Niemcy dzięki zwycięskiej serii wojen ze wszystkimi przeciwnikami, którzy mogliby stanąć mu na drodze.