Wojny izraelsko-arabskie - przyczyny, skutki, daty

Powstanie niepodległego państwa żydowskiego na terenie Izraela było przez wieki odległym marzeniem całej diaspory żydowskiej, rozrzuconej po wszystkich kontynentach i krajach. W roku 1948, dzięki pomocy ONZ, Wielkiej Brytanii i USA utworzenie niepodległego Izraela stało się faktem. Sukces jednej nacji nie oznacza jednak zawsze szczęścia drugiej. Powstanie państwa żydowskiego oznaczało bowiem kres marzeń o niepodległości dla zamieszkującej Palestynę ludności muzułmańskiej, która również marzyła o utworzeniu własnego kraju. Gdy pierwotny plan ONZ, mający na celu utworzenie dwóch połączonych ze sobą państw palestyńskich spalił na panewce, terenem Palestyny wstrząsnęła seria wojen, których efekty są widoczne do dzisiaj.

Pierwszym konfliktem zbrojnym, w który zaangażował się Izrael, była wojna z Ligą Arabską (Irak, Syria, Liban, Transjordania i Egipt) w latach 1948-1949. Państwa arabskie chciały zniszczyć świeżo powstały Izrael, a potem doprowadzić do powstania niepodległej, muzułmańskiej Palestyny. Wojna była prowadzona bardzo brutalnie, a obie strony dopuściły się licznych okrucieństw jednakże ostatecznie to Izrael wyszedł z walki zwycięsko, zachowując swoją niepodległość i gromiąc przeciwników.

Odpowiedź Izraela nadeszła w roku 1956, podczas tzw. Kryzysu Sueskiego. Władze egipskie próbowały wtedy znacjonalizować Kanał Sueski i zamknąć go dla zachodnich statków. Połączona akcja zbrojna Francji, Wielkiej Brytanii i przede wszystkim Izraela doprowadziła do całkowitej klęski Egiptu i przyłączenia nowych ziem do Izraela. Kolejne lata to wzrost napięcia międzynarodowego. Izrael był wspierany przez USA, państwa arabskie przez ZSRR. Obie strony prowadziły politykę wyścigu zbrojeń i gier dyplomatycznych, połączonych z krótkimi, dywersyjnymi rajdami na terytorium wroga.

Eskalacja napięć doprowadziła w roku 1967 do tzw. wojny sześciodniowej. Tym razem to Izrael zaatakował jednocześnie swoich arabskich sąsiadów, przeprowadzając błyskawiczny atak na Egipt, Jordanię i Syrię. Wojska izraelskie wyraźnie górowały uzbrojeniem i wyszkoleniem nad Arabami, stąd też po mniej niż tygodniu walk rozbito praktycznie opór Ligi Arabskiej i zajęto znaczne tereny - m.in. strefę Gazy i wzgórza Golan. Wojna została potępiona i zatrzymana przez energiczne działania ONZ, po których doszło do żmudnych rokowań z Izraelem na temat wycofania wojsk z okupowanych terenów.

Odpowiedzią arabskich państw był niespodziewany atak na Izrael w czasie trwania żydowskiego święta Jom Kippur, w roku 1973. Mimo początkowego zaskoczenia wojna Jom-Kippur zakończyła się kolejnym zwycięstwem sił izraelskich i zajęciem jeszcze większych terytoriów. Konfliktu nie zakończyło nawet porozumienie zawarte z Egiptem w rok 1975, zwracające mu część zajętych przez Izrael ziem.

Od lat 80. na Półwyspie Arabskim trwa wojna szarpana, w której co i rusz dochodzi do incydentów zbrojnych, wywołujących gwałtowne reakcje obu stron, nie przeradzające się jednak w otwartą wojnę. Zmorą Izraela stały się zamachy bombowe i terroryzm palestyński, z drugiej zaś strony Żydzi prowadzili politykę bezwględnego niszczenia osiedli palestyńskich i wysiedlania ludności. Przez całe lata 80. trwały walki syryjsko-izraelskie na linii Golan. W latach 1978 i 1983-1985 Izrael atakował też pogrążony w wojnie domowej Liban. Nawet obecnie, w latach 2000 sytuacja na Bliskim Wschodzie jest ciągle napięta. O ile nie dochodzi do wybuchu pełnoskalowej wojny, częste konflikty lokalne, ostrzeliwanie przez Izrael terytoriów sąsiadów i różnorakie incydenty zbrojne ciągle destabilizują region.