Tereny azjatyckie były jednym z wielu kierunków ekspansji, które były dostępne dla ambitnych i silnych państw europejskich. W przeciwieństwie do Afryki i Ameryk, potencjalni zdobywcy musieli liczyć się ze spotkaniem starych, wspaniale rozwiniętych, ale jednocześnie skostniałych cywilizacji, wśród których należy wyróżnić przede wszystkim cywilizacje chińską i indyjską. Aż do XVII – XVIII wieku dystans technologiczny pomiędzy Europą a potęgami Azji nie był aż tak duży, a ewentualne koszta kampanii czyniły podbój nieopłacalnych. Wszystko to zmieniło się w XIX wieku, kiedy to rozwój europejskiej techniki drastycznie przyśpieszył, zostawiając w tyle dawne cywilizacje Azji. Stąd też stawały się one łakomym celem dla zdobywców.
Dwójka najważniejszych azjatyckich graczy w XIX wieku to niewątpliwie Imperium Rosyjskie i Imperium Brytyjskie, ówcześnie największe państwa świata. Rosja już od dawna prowadziła szeroko zakrojoną ekspansję terytorialną na tereny Syberii, podejmując kolejne akcje kolonizacyjne, zarówno dobrowolne, jak i polegające na wykorzystywanie tych terenów jako kolonii karnej. Najdalsza baza floty rosyjskiej w Port Arthur stała się symbolem dumy rosyjskiego państwa i jego obecności nad Pacyfikiem. W drugiej połowie XIX wieku wzrok Petersburga obrócił się na terytorium chińskie, które mogło być kolejnym celem ekspansji. Konflikt interesów z Wielką Brytanią hamował jednak owe ambicje. Ostatecznie Rosji udało się oderwać od Chin tereny Mandżurii i Korei (wynik interwencji rosyjskiej w czasie powstania bokserów 1899 – 1901). Jednakże już wkrótce musiała się ona zmierzyć w walce o strefy wpływów z nową potęgą azjatycką – Japonią. Cesarstwo Japonii było jedynym krajem azjatyckim, które zdołało przeprowadzić reformy i modernizację kraju i zrównać się z mocarstwami europejskimi. Zwycięska wojna z Rosją z lat 1904 – 1905 przyniosła Japonii Mandżurię, Koreę i miejsce w gronie potęg. Japonia była jedynym państwem azjatyckim traktowanym na równi z krajami europejskimi.
Zupełnie inaczej wyglądała ekspansja kolonialna Wielkiej Brytanii. Państwo to preferowało posiadanie realnej kontroli gospodarczej i handlowej, często wykorzystując do swoich celów rdzennych przywódców. Owo wykorzystanie zasady „dziel i rządź” pozwoliło Wielkiej Brytanii na szybki podbój Indii, które stały się „perłą w koronie Imperium”. Stopniowo uzależniane gospodarczo Indie stały się ostatecznie protektoratem Imperium. Podobnie przebiegała ekspansja brytyjska w Chinach – w następstwie zwycięskich wojen opiumowych, toczonych w pierwszej połowie wieku XIX Brytyjczycy zyskali praktycznie całkowity monopol na handel w Chinach i uzależniły je od siebie gospodarczo.
Wkrótce jednak na terytorium Chin zaczęły wkraczać także inne potęgi europejskie, doprowadzając do konfliktu interesów i walk o wpływy. Wiele państw europejskich otwarcie chciało rozbioru Chin i podziału na kolonie, czemu sprzeciwiała się m.in. dyplomacja brytyjska i amerykańska. Ostatecznie zwaśnione strony pogodziło wymierzone w Europejczyków ludowe powstanie bokserów (1899 – 1901), które zostało z całą brutalnością stłumione. Aż do czasów I wojny światowej jednak Chiny były praktycznie uzależnione od europejskich potęg.
Azja w dobie ekspansji kolonialnych krajów europejskich XIX w.
Polecamy również:
- Sytuacja Chin w XIX w.
-
Japonia w drugiej połowie XIX w. Rewolucja Meiji w Japonii - na czym polegała
Jeszcze w połowie wieku XIX Japonia pozostawała daleko w tyle pod względem rozwoju cywilizacyjnego, w porównaniu do europejskich potęg pokroju Anglii czy Francji. Trwające od około dwustu lat rządy szogunatu sprowadzały cesarza do roli figuranta, który nie miał wpływu na państwo, a zamknięcie... Więcej »
Zobacz również
Losowe zadania
Komentarze (1)
PaniMirosława
2018-12-05 12:23:15
źle