Japonia w drugiej połowie XIX w. Rewolucja Meiji w Japonii - na czym polegała

Jeszcze w połowie wieku XIX Japonia pozostawała daleko w tyle pod względem rozwoju cywilizacyjnego, w porównaniu do europejskich potęg pokroju Anglii czy Francji. Trwające od około dwustu lat rządy szogunatu sprowadzały cesarza do roli figuranta, który nie miał wpływu na państwo, a zamknięcie Japonii  na świat i zakaz handlu z innymi nacjami powodował, że wszelkie nowinki techniczne nie mogły dotrzeć na wyspy. Stąd też, podobnie jak w ówczesnych Chinach, życie wyglądało niemalże identycznie jak w połowie XVII wieku.

Wszystko to miało się zmienić wraz ze wstąpieniem na tron nowego, młodego cesarza Mutsuhito, który miał znacznie większe ambicje niż jedynie pozostawanie marionetką w rękach szogunów. Miał on o tyle ułatwione zadanie, że kilkanaście lat przed jego wstąpieniem na tron Japonia zaczęła otwierać się na cudzoziemców. Było to spowodowane demonstracją siły Stanów Zjednoczonych – w roku 1853 flota amerykańskich statków, pod wodzą admirała Matthew'a Perry'ego wpłynęły na japońskie wody i wymusiły na japońskim rządzie otworzenie dwóch portów dla statków amerykańskich (tzw. traktat w Kanagawie). Już wkrótce także pozostałe państwa zdobyły swoje przyczółki w Japonii, a do Kraju Kwitnącej Wiśni zaczęły powoli napływać nowinki techniczne.

Młody imperator Mutsuhito postanowił zreformować Japonię na wzór państw europejskich. Aby tego dokonać, musiał on najpierw obalić szogunat Tokugawów, realnie rządzący Japonią. Wojna domowa rozpoczęła się praktycznie w chwili objęcia tronu przez młodego cesarza w roku 1867, zaś ostateczne zwycięstwo nad szogunem przyniósł rok 1869.  Wojna pomiędzy zwolennikami cesarza a szogunatem znana jest jako Wojna Boshin.

Po uzyskaniu pełni władzy nowy cesarz rozpoczął zakrojone na szeroką skalę reformy swojego państwa. Ograniczono władzę dawnych panów feudalnych i zmniejszono rolę samurajów. Doszło do szeregu przeobrażeń społecznych i znacznego zwiększenia się wpływu europejskiej kultury. W celu lepszego przygotowania do skoku cywilizacyjnego, młodzi Japończycy byli wysyłani do europejskich szkół i akademii. Cesarz zniósł stary podział administracyjny i wprowadził nowy, oparty na prefekturach.  Usprawniony został aparat urzędniczy. Wkrótce też w Japonii rozpoczęła się industrializacja i tworzenie przemysłu z prawdziwego znaczenia.

Wkrótce też doszło do szeroko zakrojonej reformy armii, opartej na wzorcach państw europejskich. Pozwoliło to Japonii na prowadzenie zaborczej polityki zagranicznej – czego dowodem jest prowadzona w latach 1894 – 1895 zwycięska wojna z Chinami, która pozwoliła Japonii na pierwsze nabytki poza swoim terytorium (m.in. Tajwan). Wkrótce młoda potęga była zmuszona zmierzyć się z dotychczasowym hegemonem tego rejonu – Rosją. Zwycięska wojna Japonii z Imperium Rosyjskim w latach 1904 – 1905 była dla Europy zaskoczeniem, niemniej spowodowała ona uznanie Japonii jako jedynego państwa azjatyckiego traktowanego na równi z potęgami Starego Świata.

Cały okres panowania cesarza nosi nazwę epoki Meiji, od imienia pośmiertnego nadanego władcy. Sam cesarz Mutsuhito zmarł w roku 1912.