Industrializacja, zwana inaczej uprzemysłowieniem, jest procesem rozwoju gospodarczego państwa prowadzącym do zwiększenia udziału w jego gospodarce przemysłu, a zmniejszenia areałów ziemi rolniczej i procentowego udziału w całości gospodarki innych jej działów. Gospodarka, dzięki rozwojowi technologii, staje się oparta na produkcji mechanicznej. Zanikają manufaktury a system pracy zaczyna być oparty na maszynach. W procesie uprzemysłowienia społeczeństwa dotąd tradycyjne przekształcają się w przemysłowe, produkcja w gospodarce jest kierowana planowo przy użyciu określonych metod zarządzania. Charakteryzuje się, oprócz zwiększenia zatrudnienia w przemyśle, standaryzacja czasu pracy, podziałem pracy i większym zróżnicowaniem społeczeństwa. Industrializacji towarzyszy szybka urbanizacja.
Industrializacja jest nieodłącznym elementem rewolucji przemysłowej, jaka dokonała się na wyspach brytyjskich w XVIII wieku, a potem na kontynencie europejskim w wieku XIX.
Gałęzią przemysłu, który rozwijał się najprężniej był przemysł ciężki wytwarzający środki produkcji. Był to: przemysł hutniczy, maszynowy, elektrotechniczny. Brak rozwiniętego przemysłu ciężkiego skutkuje zacofaniem technik wytwarzania i niską wydajnością pracy.
Rozwój włókiennictwa
W 1733 roku wprowadzono w Anglii mechaniczny warsztat tkacki. Zastosowano w nim specjalny sznurek wprawiający czółenko w ruch. Dzięki temu czółenko poruszało się samo i nie trzeba go było już przesuwać ręcznie.
W 1765 roku wynaleziono tzw. przędzarkę Jenny, która miała wiele wrzecion. Szybko została ona unowocześniona – wprowadzono koło wodne jako napęd mechaniczny. Następnie Samuel Crompton, w 1779 roku, zbudował przędzarkę z mechanicznym naciągiem nici, co umożliwiało wytworzenie cieniutkiej przędzy. Przędzarka ta miała 48 wrzecion.
W 1785 roku Edmund Cartwright opatentował mechaniczne krosno.
Maszyna parowa
Ukoronowaniem rewolucji przemysłowej XVIII wieku było wynalezienie maszyny parowej przez Jamesa Watta, zwanego „ojcem rewolucji przemysłowej”. Maszyna została wykorzystana w wielu fabrykach i choć, jak okazało się później, jej użycie wiązało się z wieloma niebezpieczeństwami, jej wynalezienie było przełomowe dla rozwoju przemysłu.
Inne odkrycia i wynalazki z XVIII i XIX wieku
metoda przerabiania surówki na stal
odkrycie promieni UV
opisane astygmatyzmu
skonstruowanie parowca
opracowanie zasad mechanicznego warsztatu tkackiego do tkania wzorzystego i wielobarwnego
model silnika elektrycznego
elektromagnes
maszyna do szycia
zjawisko indukcji elektrycznej
rewolwer
telegraf
tworzywa sztuczne
opona pneumatyczna
drukarska maszyna rotacyjna
lampa łukowa, agrafka,
strzykawka
lampa naftowa
silnik spalinowy
napęd gazowy
rower
dynamit
maszyna chłodnicza
telefon
żarówka
silnik wysokoprężny
aparat fotograficzny
kinematograf
promienie X
zjawisko promieniotwórczości
szczepionki
Wielka Brytania na przełomie XVIII i XIX wieku była potęgą gospodarczą. Znacznie wyprzedziła pozostałe kraje Europy, ale i tu nowinki techniczne dotarły i rozwinęły się w zawrotnym tempie. Rewolucja przemysłowa objęła także Stany Zjednoczone, które położyły wielkie zasługi w rozwoju przemysłu w tym okresie.
Zalety industrializacji
- zwiększenie dochodu narodowego
- rozpowszechnienie się w świecie nowinek technicznych
- pojawienie się nowych produktów i usług na rynkach światowych
- wzrost produkcji i sprzedaży
- spadek znaczenia „starych” metod wytwórczych
- powstawanie centrów przemysłu na terenach wielu państw
- powstanie elektrowni, fabryk, kopalń, zakładów usługowych
- rozwój bankowości
- rozwój nowych gałęzi produkcji
- rozwój wszystkich możliwych form transportu
- zwiększenie poziomu zatrudnienia
- wzrost roli miast
- początek emancypacji kobiet
- przewaga przemysłu na innymi gałęziami gospodarki
- migracje ludności
- poprawa stopy życiowej ludności
Wady industrializacji
- wzrost rywalizacji państw o wpływy na terenach bogatych w rudy
- zaniedbywanie rolnictwa przez rządy
- degradacja środowiska naturalnego
- wzrost zachorowalności na poważne choroby płuc, jak gruźlica, rozedma etc.
- zubożenie wsi
- eksploatacja i wyzysk kolonii
- rozwarstwienie społeczne
Skutki industrializacji
-
Powstanie społeczeństwa przemysłowego, którego podstawą była równość wszystkich wobec prawa i gospodarka kapitalistyczna.
-
Rozwój oświaty i podniesienie poziomu wykształcenia ludności.
-
Powstanie związków zawodowych zrzeszających robotników z jednego lub z kilku zakładów.
-
Rozwinięcie nowych ideologii społeczno-politycznych jak marksizm, socjalizm, nacjonalizm, anarchizm.
-
Nastąpienie szybkiego wzrostu ludności świata i zmniejszenie umieralności wśród niemowląt. Migracje ludności w ramach państwa oraz emigracja zarobkowa przyczyniły się do przenikania się kultur, ich obyczajów.
-
Formowanie się społeczeństwa masowego, na skutek rozwoju mass-mediów. Powstawanie kawiarń, teatrów, organizowanie imprez masowych dających możliwość ludziom, aby się spotkać, porozmawiać, wymienić poglądy.
-
Rozwinięcie się transportu, powstanie nowych połączeń komunikacyjnych. Podróż trwała dużo krócej niż dotychczas, ludzie mieli możliwość odwiedzania dalekich krajów. Dzięki kolei, statkom parowym można było również przewozić produkty, surowce i towary, niejednokrotnie na znaczną odległość.
-
Powstanie nowych pojęć, które musiały wyjaśnić zaistniałą nową sytuację, w ajkiej znalazły się społeczeństwa.
Industrializacja, urbanizacja, rewolucja przemysłowa zmieniły oblicze świata. Bez nich dzisiejszy rozwój technologiczny nigdy by nie zaistniał.