Administracja to słowo pochodzące z łaciny (ministrare) i oznacza „służyć”. Jest to sytuacja, kiedy osoba lub grupa osób „służy”, „pomaga” lub „zarządza” w czyimś interesie. Administracja publiczna natomiast jest ogółem organów państwa lub samorządu terytorialnego, który przejął zaspokajanie potrzeb obywateli. Jest całością struktur organizacyjnych państwa oraz ludzi, którzy są zatrudnieni w tych strukturach spełniając na rzecz ogółu obywateli zadania: publiczne, indywidualne i zbiorowe, reglamentacyjny, świadczące i organizatorskie.
Podział
administracja państwowa
administracja samorządu terytorialnego
Funkcje
- Porządkowo-reglamentacyjne czyli ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego.
- Świadczenia usług
- Zarządcza, czyli udział państwa w zarządzaniu gospodarką państwową (np. wydawanie patentów, koncesji).
Zasady działania i organizacji administracji publicznej
- Funkcjonowanie opiera się na przepisach prawa i w granicach zakreślonych jego przepisami.
- Zasada kierownictwa, czyli działania organu administracji: organizacyjne, koordynacyjne, sprawdzające, nadzorcze, kontrolne etc.
- Koordynacja. Potrzebna do koordynowania działania różnych organów administracyjnych.
- Kolegialność. Podejmowanie decyzji przez kilka (więcej niż jedną) upoważnionych do tego osób.
- Zasada kompetencji organu (zakres działania i właściwość). Kompetencje organu określają przepisy prawa Właściwości: miejscowa, rzeczowa, instancyjna
- Decentralizacja, czyli rozłożenie zadań między poszczególne organy administracji w układzie pionowym.
- Nadzór, czyli możliwość ingerowania w działania jednostki nadzorowanej.
- Zasada kontroli, czyli wykonywania czynności sprawdzania działania organów administracyjnych.
- Zasada odpowiedzialności. Wyróżniamy: odpowiedzialność kierowniczą, karną, majątkowa, służbowa
Rodzaje kontroli administracji publicznej
- Wewnętrzna, czyli kontrola kierownika organu lub organu nadrzędnego co do jakości i rzetelności wykonanych działań.
- Instytucjonalna, czyli kontrola spoza struktury organizacyjnej kontrolowanego organu (np. kontrola Najwyższej Izby Kontroli)
Monizm i dualizm administracji publicznej
- Monizm występuje w państwach totalitarnych i polega na istnieniu tylko administracji państwowej. Nie istnieje tu samorząd lub jest on fasadowy.
- Dualizm jest to sytuacja występująca w państwach demokratycznych i polega na istnieniu podziału na administrację państwową i samorządową.