Od momentu panowania Cesarza Klaudiusza II (268 – 270 r. n.e.) władza w cesarstwie znalazła się w rękach władców pochodzenia illryjskiego. Cesarze ci dźwignęli, dzięki swoim zdolnościom organizacyjnym oraz wojskowym, cesarstwo z upadku.
Dzięki wygranej Klaudiusza w roku 269 n.e. nad Gotami pod Naissus, granica imperium została ponownie przywrócona nad Dunaj. Jednak podobnie – jak zmarły na dżumę Klaudiusz, jego następca Lucjusz Domicjusz Aurelian nie pokusił się o odzyskanie utraconej na rzecz germanów Dacji.
Cesarza Aurelian – Pochodzenie
Urodzony w roku 214 n.e. w Mezji bądź Sirmium, rządził w latach 270 – 275 n.e.. Pochodził z cesarzy illryjskich, pomimo swoich krótkich rządów, jest uważany za jednego z najwybitniejszych wodzów drugiej połowy III w..
Został cesarzem, chociaż Klaudiusz na następcę mianował swojego brata Kwintylussa. Ten jednak nie posiadał poparcia wojska, przez co jego pozycja jako przyszłego władcy imperium była bardzo słaba. Całą sytuację wykorzystał Aurelian rozgłaszając, że to on został wybrany następcą Klaudiusza zaraz przed jego śmiercią. Błyskawicznie zyskał sobie poparcie armii, a następnie ogłosił się nowym cesarzem.
Cesarza Aurelian – Lata panowania
Nowy cesarz stanął od razu przed trudnym zadaniem – przywrócenia jedności państwu. Na jego szczególną uwagę zasługiwała wówczas groźna sytuacja jaka wytworzyła się na wschodzie. Tam po klęsce Waleriana, przedstawicielem interesów rzymskich został semicki książę Palmyry – Odenat.
Po jego śmierci, wykorzystując osłabienie cesarstwa rzymskiego, wdowa po księciu Zenobia – w imieniu swojego małoletniego syna, zamierzała stworzyć nowe państwo semickie na wschodzie. Dzięki nieobecności wojsk rzymskich zajęła Egipt oraz Syrię. Aurelian jednak pokrzyżował jej plany i po zwycięskiej wyprawie pokonał wojska Zenobii w Azji Mniejszej, a następnie zajął Palmyrę.
Za czasów panowania Aureliana zaznaczyły się tendencje do absolutyzmu władcy. Cesarz przyjął tytuł pana i boga. Wprowadził również kult słońca niezwyciężonego – Sol Invictus. Z resztą temu właśnie bogu przypisywał swoje zwycięstwo nad Zenobią w Syrii, było to też miejsce w którym kult rozprzestrzenił się najbardziej.
Instytucja Senatu pod jego rządami została drastycznie potraktowana. Od tej pory senatorom nie wolno było ubiegać się o stanowiska wojskowe. Ponadto Aurelian zlikwidował prawo senatu do bicia monety z brązu.
Aurelian, podobnie z resztą jak wielu jego krótko panujących następców, został zamordowany na skutek spisku wojskowego. Zginął w okolicach Byzantion w roku 275 n.e., prawdopodobnie podczas przygotowywania kolejnej kampanii wojennej.