Parlamentaryzm angielski w XVII w. - Wigowie i Torysi

W XVII – wiecznej Anglii nastąpiła tzw. rewolucja burżuazyjna. Oznaczało to w praktyce okres głębokich przeobrażeń ustrojowych, spowodowanych rozwojem kapitalistycznych stosunków gospodarczych, przy jednoczesnym sztywnym trzymaniu się monarchy feudalnego systemu rządów.

W tym czasie nadmiernie uciążliwa władza króla napotykała na powszechny opór ze strony społeczeństwa. Przedstawiciele szkockiej dynastii Stuartów próbowali kontynuować model zarządzania krajem, wcześniejszej panującej w Anglii dynastii Tudorów. Nie udało im się przy tym jednak wypracować konsensu między interesami monarchy a parlamentem. W efekcie doprowadziło to do konfliktu między częścią średniej szlachty oraz burżuazją miejską, a częścią arystokracji i znajdującą się z nią w sojuszu monarchią.

W historii tej specyficznej rewolucji w Anglii, można wskazać cztery zasadnicze okresy: Początki walki z parlamentem przypadające na lata 1629 – 1640, wojna domowa w latach 1640 – 1649, republika oraz dyktatura Cromwella w latach 1649 – 1660 oraz restauracja Stuartów i Chwalebna rewolucja od roku 1660 do 1688.

W ostatnim z tych okresów, w roku 1660 w wyniku działań podjętych przez generała Monka doszło do powołania nowego parlamentu – Konwencji. Następnie konwencja uchwaliła restauracje monarchii oraz wezwała Karola II do objęcia tronu Anglii. Następca Karola II – Jakub II, w okresie swojego panowania dążył do ponownego wprowadzenia rządów absolutnych. Jego działania spowodowały wystąpienia opozycji.

W czasie restauracji Stuartów uformowały się ostatecznie dwa stronnictwa polityczne – wigów oraz torysów. Członkowie pierwszego ugrupowania byli zwolennikami przewagi parlamentu nad monarchą, z drugiej strony frakcja torysów byłą za przewagą króla. W XIX w. z dawnych wigów powstała Partia Liberalna, a z torysów Partia Konserwatywna.

W roku 1688 dochodzi do tzw. Chwalebnej rewolucji. Wówczas to opozycja wraz z częścią torysów ofiarowała tron angielski córce Jakuba II – Marii oraz jej mężowi Wilhelmowi Orańskiemu. W kolejnym roku dochodzi do wydania przez tego ostatniego – Deklaracji praw (Bill of Rights).

Zastrzeżono w niej, iż król bez wcześniejszej zgody parlamentu: nie może zawieszać ani wydawać ustaw, nakładać podatków, tworzyć oraz utrzymywać armii w czasie pokoju oraz bezprawnie więzić obywateli. Deklaracja praw i ustawa o kadencji parlamentu z roku 1694 oraz Akt o sukcesji z roku 1701, stały się fundamentami niepisanej konstytucji angielskiej.

Dzięki tym rozwiązaniom w XIX w. łatwo można było demokratyzować prawa wyborcze. Od tego momentu również pozycja parlamentu w Anglii była niekwestionowana. W roku 1707 z połączenia Anglii, Szkocji oraz Irlandii – powstało Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii. Dominacja posłów angielskich w Izbie Gmin gwarantowała jednak wyraźną przewagę elementu angielskiego.

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 5 =
Ostatnio komentowane
ale banalne
• 2025-04-09 16:07:25
Może być
• 2025-03-27 18:35:05
siema mega fajne
• 2025-03-22 08:47:31
dzięki
• 2025-03-10 15:14:41
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02