W latach 1558 – 1603 w skutek zręcznej polityki wewnętrznej, spotęgowanej sukcesami na arenie międzynarodowej oraz korzystną sytuacją gospodarczą, nastąpiło osłabienie opozycji parlamentarnej. Sytuacja ta uległa zmianie w okresie rządów pierwszych Stuartów na tronie Anglii – Jakuba I (1603 – 1625) oraz jego następcy Karola I (1625 – 1649). Działania tego ostatniego doprowadziły do wybuchu wojny domowej trwającej w latach 1642 – 1646. Ostatecznie król Karol I, który znalazł się po przegranej stronie, zapłacił głową – skazany przez tzw. Parlament Kadłubowy na śmierć w roku 1649.
Do ponownego nasilenia się konfliktów parlamentu z monarchą doszło w czasie panowania kolejnego króla ze szkockiej dynastii Stuartów – Jakuba II (1685 – 1688). Działania króla mające na celu przede wszystkim ograniczyć prerogatywy parlamentu i powrotu do dawnych porządków oraz prokatolicka polityka zagraniczna, doprowadziły do kolejnego przewrotu w Anglii tzw. „Chwalebnej Rewolucji” (Glorious Revolution).
Ówczesna opozycja wraz z częścią torysów (jedno z angielskich ugrupowań politycznych), ofiarowała tron Anglii protestantom – córce Jakuba II, Annie oraz jej mężowi namiestnikowi Republiki Zjednoczonych Prowincji Wilhelmowi III Orańskiemu. Warunek stanowiło przyjęcie tzw. deklaracji praw – po zatwierdzeniu stała się tzw. Ustawą o Prawach (Bill of Rights), która oddawała władzę oraz suwerenność parlamentowi.
Anglia na drodze ewolucji przekształciła się w monarchię konstytucyjną. Parlament przejął pełnie władzy ustawodawczej oraz prawo do uchwalania podatków. Od tego momentu każdy pojedynczy akt prawny monarchy, musiał dostać w pierwszej kolejności potwierdzenie odpowiedniego ministra. Natomiast sami ministrowie odpowiadali za swoją działalność przed parlamentem.
Już Wilhelm Orański kierował się zasadą, iż ministrami powinni był członkowie stronnictwa posiadającego większość w parlamencie. Z biegiem czasu pojawiła się funkcja premiera – pierwszego ministra oraz zasada zbiorowej odpowiedzialności całego gabinetu – premiera oraz reszty ministrów.
Pierwszy minister miał obowiązek przedstawienia królowi składu gabinetu, jednak w praktyce stanowiło to czysto formalne zatwierdzenie. Władza królewska od tej chwili zaczęła nabierać cech wyraźnie reprezentacyjnych.
Chwalebna rewolucja zachowała arystokratyczny charakter ustroju Anglii – obok Izby Gmin pozostawiono Izbę Lordów. Ze względy na obowiązywanie cenzusu majątkowego, prawo wyborcze przysługiwało tylko grupie najbogatszych obywateli.
Chwalebna rewolucja zakończyła ostatecznie niekorzystny dla pozycji państwa długotrwały spór między monarchą a parlamentem oraz zapobiegła konfliktom religijnym. Niekwestionowana już wówczas rola parlamentu skłaniała do prowadzenia polityki opartej na porozumieniu króla z reprezentacją najbardziej wpływowych angielskich grup społecznych. W efekcie uformowały się bardzo dogodne warunki do budowy podstaw wielkiego handlowego oraz kolonialnego imperium.