W latach 490 – 479 p.n.e., dwa największe polis greckie (miasta – państwa) walczyły wspólnie o niepodległość całej Grecji przeciwko imperium perskiemu. Ostateczne zwycięstwo greków zapoczątkowało nowy układ sił w Starożytnej Grecji z dominującą rolą Aten.
Po wyzwoleniu greckich polis spod władzy Perskiej, zostaje utworzony Związek Morski na czele którego stają Ateny. Dzięki temu w krótkim czasie ateńczycy zdobywają kontrolę nad basenem Morza Egejskiego, stając się tym samym największą potęgą Starożytnej Grecji.
W punktach strategicznych – zwłaszcza na kluczowych szlakach, obsadzano ubogich ateńczyków, którzy przede wszystkim zdobywali dla siebie majątki oraz trzymali w ryzach okoliczne tereny. Obszary te pierwotnie należały do polis, które zbuntowały się przeciwko Atenom, chcąc jednocześnie opuścić Związek Morski.
Siły lądowe ateńczyków zdecydowanie były słabsze niż Sparty, która stała na czele Związku Peloponeskiego – stworzony w drugiej połowie VI w p.n.e., w skład którego wchodziły głównie polis z Peloponezu. W razie konfliktu miały dostarczać wsparcie militarne dla hegemona – Sparty.
Ateńczycy znaleźli rozwiązanie dla swojej słabszej pozycji militarno – lądowej w postaci tzw. Długich Murów – łączyły dane miasto z odległym o kilka kilometrów portem w Pireusie. Ze względu na sposób zdobywania miast w V w. p.n.e., w Starożytnej Grecji – gównie poprzez zdradę bądź głodem, Ateny zapewniły sobie pełne bezpieczeństwo. W przypadku wojny żywność docierała morzem, a potężna flota pozwalała szybko skupić siły w dowolnym miejscu.
Pod koniec lat trzydziestych V w. p.n.e., Ateny rozpoczęły kolejne działania mające na celu zapewnienie im hegemoni na wodach Greckich. Zamierzali przejąć kontrolę nad Przesmykiem Korynckim, co udało im się osiągnąć, tym samym zdobywając pole działania na obszarze Grecji Środkowej. Rosnąca siła Aten oraz rosnący zakres ich wpływów, spowodował osłabienie pozycji Sparty praktycznie do terenów Peloponezu. W takiej sytuacji Sparta wypowiedziała Atenom wojnę w roku 431 p.n.e..
W pierwszej fazie wojny Peloponeskiej, wszelkie próby ofensyw lądowych kończyły się całkowitymi niepowodzeniami. Z drugiej strony Sparta – pomimo plądrowania Attyki, która nie odniosła żadnych poważniejszych strat, gdyż mieszkańcy schronili się za długimi murami. W tej sytuacji obie strony znalazły się w impasie, gdzie żadna z nich nie mogła zdobyć znaczącej przewagi.
Taki stan rzeczy utrzymywał się przez większy czas I wojny peloponeskiej. Doprowadziło to w końcu w roku 421 p.n.e. do zwarcia pokoju między dwoma walczącymi polis.
Ateny i Sparta zawarły tzw. pokój trzydziestoletni. Ateńczycy ze swoich zdobyczy zachowali jedynie Eginę, Nafpaktos i Chalkis Etolską. Dwa greckie polis miały powstrzymać się od ataków w tym okresie, jak również kontrolować w tej kwestii swoich sojuszników. Pokój przetrwał raptem połowę zakładanego czasu (15 lat), kiedy to doszło do kolejnej wojny między Atenami, a Spartą.
Impulsem do odnowienia konfliktu, stała się wielka wyprawa ateńska na Sycylię w latach 415 -413 p.n.e., przeciw największemu polis – Syrakuzom. Dzięki pomocy spartańskiej, siły ateńskie poniosły całkowitą porażkę. W roku 413 p.n.e. dochodzi do bitwy pod Erynos, gdzie dowódca ateński Demostenes kapituluje przed Syrakuzańczykami.
Klęska Aten otworzyła drogę członków Związku Morskiego do wyrwania się z hegemoni ateńskiej. Ruch powstańczy objął większość miast związku. Z drugiej strony najwięksi wrogowie Aten – Sparta oraz Persja zawarły porozumienie skierowane przeciwko wspólnemu wrogowi. Za pieniądze, w które zaopatrywała Spartę Persja, wystawiono flotę, która miała na celu zakończenie dominacji Aten na obszarze Morza Egejskiego. Początkowo ateńczycy odnosili pewne sukcesy w bitwach morskich, jednak niekończące się fundusze perskie pozwalały po każdej klęsce budować nowe okręty.
W takiej sytuacji Ateny ostatecznie poniosły klęskę w roku 405 p.n.e., w bitwie u ujścia Ajgospotamoj. Zjednoczone wojska pod dowództwem Lizandera zwyciężają Ateńczyków. Oblężone od strony lądu i morza Ateny skapitulowały rok później.