Generalne Gubernatorstwo - definicja, granice, status polityczny - Historia

Tuż po zakończeniu walk kampanii polskiej 1939 roku zwycięska III Rzesza zaczęła wprowadzać na podbitych terenach własną administrację i zarząd. Była Polska została podzielona na dwie części. Tereny, które przed I wojną światową wchodziły w skład Niemiec zostały do nich ponownie włączone. Reszta kraju stała się od 12 października 1939 roku tzw. Generalnym Gubernatorstwem (Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete).

Generalne Gubernatorstwo (GG) obejmowało swoim zasięgiem obszar z grubsza odpowiadający dawnemu Królestwu Polskiemu, po 1941 zostało poszerzone o  tzw. Dystrykt Galicja, obejmujący południową część Kresów Wschodnich wraz z Lwowem. W zasadzie GG było stanem pośrednim pomiędzy marionetkowym państwem, a rejonem autonomicznym w obrębie Rzeszy. Było to spowodowane nie do końca sprecyzowanymi planami Niemiec wobec Polaków – nikt nie wiedział jeszcze, czy eksterminacja Słowian ma odbyć się szybko, czy też stopniowo, na przestrzeni lat. Zarządcą GG został mianowany prominentny działacz nazistowski, Hans Frank, rezydujący w Krakowie. W przeciwieństwie do ziem wcielonych do Rzeszy, na terenie GG okupanci utrzymywali szczątkową polską strukturę administracyjną. Do pracy w urzędach zatrudniono (przymusowo bądź dobrowolnie) część dawnych urzędników, oprócz tego powołano też tzw. granatową policję. Oczywiście jednak w praktyce ostatnie słowo zawsze miał okupant. Na teren GG przesiedlano wszystkich Polaków z ziem wcielonych do Rzeszy, prowadzono też akcję „oczyszczania” tych terenów z Żydów. Polakom ograniczono dostęp do nauczania i rozrywek, zaczęto też niszczyć ślady polskiej kultury. Wedle założeń nazistowskich Polacy mieli w ciągu pokolenia stać się ciemną siłą roboczą.

Ostatecznie GG zostało zlikwidowane wraz z wyzwoleniem Polski na przełomie roku 1944 i 1945 przez Armię Czerwoną. Urzędników polskich związanych z okupantem zazwyczaj uznawano za zdrajców, niezależnie od kierujących nimi motywacji. Sam Hans Frank został po wojnie osądzony i skazany na śmierć. Jego egzekucja była ostatnim publicznym wykonaniem wyroku w Polsce.