W roku 1603 po bezdzietnej śmierci królowej Anglii – Elżbiety I, tron Angielski objął król Szkocji Jakub I. Zapoczątkował tym samym rządy dynastii Stuartów. Wówczas też zmienił się charakter prowadzenia polityki wewnętrznej oraz zewnętrznej kraju. Działania nowego władcy spowodowały uaktywnienie się opozycji w kraju.
Sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej w okresie rządów kontynuatora polityki Jakuba I – Karola I Stuarta. Doszło wtedy do zaognienia konfliktu miedzy monarchą a opozycyjnym parlamentem, walczącym o swoje prawa w kraju. Ostatecznie spór ten zamienił się w nieuniknioną w tej sytuacji wojnę.
W wojnie domowej przypadającej na lata 1642 – 1646, klęskę poniósł Karol I przegrywając decydującą bitwę pod Naseby w roku 1645. Ostateczny sukces sił parlamentu był możliwy dzięki zasadniczej reorganizacji armii oraz zmiany taktyki działania. Wszystko to zostało przeprowadzone na wzór armii szwedzkiej za panowania króla Gustawa II Adolfa.
Istotną rolę w toku wojny odegrał jeden z przedstawicieli Izby Gmin – Oliver Cromwell. To właśnie za jego sprawą oraz dzięki jego błyskawicznemu działaniu zorganizowano sprawne pułki kawalerii. Następnie udało się również Cromwellowi przekonać Izbę Gmin do zmiany nieudolnego dowództwa oraz uchwalenia aktu o Armii Nowego Wzoru.
Dwa kolejne lata po zwycięstwie wypełniły spory i walki w zwycięskim obozie. Pod naciskiem armii doszło w roku 1648 do czystki w parlamencie – usunięcie zwolenników ugody z królem. Powstał wówczas tzw. Parlament Kadłubowy, który w roku 1649 skazał Karola I Stuarta na śmierć. W skutek działań Cromwella, zaledwie 50 posłów pozostało w Izbie Gmin – usunięto ponad 150 osób. W praktyce cała władza – po całkowitym ograniczeniu Izby Lordów, spoczywała w rękach Cromwella.
Po tych wydarzeniach Anglia w latach 1649 – 1660 przestała być monarchią. W okresie republiki rządzonej przez Parlament Kadłubowy, Oliver Cromwell podbijając kolejno Irlandię i pokonując Szkocję, zyskiwał coraz większe poparcie armii.
W skutek swoich sukcesów oraz rosnącej przy tym popularności, Cromwell mógł rozwiązać Parlament Kadłubowy, a następnie w roku 1653 objąć stanowisko dożywotniego dyktatora z tytułem lord protektor. Swoją władzę dzielił wówczas z tzw. Radą Stanu, w skład której wchodzili zaufani oficerowie.