Absolutyzm oświecony - definicja, cechy, założenia. Absolutyzm oświecony a klasyczny

Wpływ idei oświeceniowych na XVIII-wieczną Europę zapoczątkował cykl zmian wewnętrznych w wielu państwach Starego Kontynentu. Propagowanie haseł dotyczących wolności oraz niezbywalnych praw człowieka doprowadziło do sytuacji, w której wielu władców, chcąc umacniać swe panowanie musieli niejako dostosować owe hasła do swoich celów.

Powyższe czynniki doprowadziły do uformowania się nowego systemu sprawowania władzy, czyli absolutyzmu oświeconego. Pierwszą osobą, która użyła tego terminu był Pierre-Paul Lemercier de La Rivière (1719-1792). Jedną z ważniejszych cech nowego systemu władzy było racjonalne oraz świeckie wyjaśnienie pochodzenia władzy monarchy, który dążył równocześnie do umocnienia centralnego charakteru panowania. Kolejnym elementem, który charakteryzował ten rodzaj rządów był duży nacisk kładziony na rozwój oraz rozbudowę armii i szkolenie kadry oficerskiej. Stwarzano też warunki sprzyjające rozwojowi zarówno przemysłu, handlu, jak i rolnictwa. Tak, jak była mowa już wcześniej kładziono też nacisk na świeckość państw, których władcy wprowadzili absolutyzm oświecony w swoich państwach. Miało to przełożenie na wiele spraw, jak na przykład, szkolnictwo i prawo (zniesienie procesów o czary). W parze z tym szła też szeroko rozumiana swoboda wyznaniowa. Oprócz tego pojawiły się państwowe instytucje, jak policja, straż pożarna, czy inne służby, które miały na celu dbanie o obywateli. Pozwalało to też na szersze sprawowanie przez władcę kontroli nad poszczególnymi dziedzinami życia.

Jednym z elementów odróżniających absolutyzm oświecony od klasycznego była koncepcja umowy społecznej, którą wykorzystali władcy oświeceniowi, twierdząc, że ich władza jest potrzebna dla dobra społeczeństwa. Zaznaczono też wyraźnie, że umowy tej nie można już rozwiązać. Zupełnie inne było też patrzenie na władcę – z pomazańca bożego stał się on, zgodnie ze słowami Fryderyka II Wielkiego (1712-1786), pierwszym sługą państwa.