Rządy dynastii Wazów i Jana III Sobieskiego w Polsce

W roku 1587 nowym królem szwedzkim został Jan III Waza. Ponieważ jego żoną była Katarzyna Jagiellonka, nastąpiła wówczas poprawa stosunków strony szwedzkiej z Rzeczpospolitą. Z tego związku w roku 1566 urodził się Zygmunt III Waza, który w latach 1587 – 1632 panował jako pierwszy przedstawiciel tej dynastii na tronie polskim. Po nim następcą tronu oraz kontynuantem jego polityki będzie syn – Władysław IV Waza. Rządy tego ostatniego w Rzeczpospolitej przypadały na lata 1632 – 1648.

Natomiast ostatnim władcą polskim z dynastii Wazów zostanie przyrodni brat Władysława, na którego okres rządów przypadnie potop szwedzkiJan Kazimierz. Po okresie jego panowania z lat 1648 – 1668 nowym monarchą na krótki okres czasu zostanie wybrany Michał Korybut Wiśniowiecki. Po kolejnej wolnej elekcji z roku 1674 rządy obejmie – Jan III Sobieski, który będzie panował do roku 1696.

W efekcie wojny trzydziestoletniej Szwecja umocniła swoją pozycję na południowym wybrzeżu Bałtyku. Od tego momentu dążyła do uzyskania nowych nabytków – tym razem kosztem Rzeczypospolitej. Pomimo, iż strona polska nie brała formalnie udziału w wojnie trzydziestoletniej, to jej wsparcie dla Habsburgów oraz obrona przed Szwecją ujścia Wisły sprawiły, że stała się jedną ze stron konfliktu.

Spór między Polską a Szwecją miał również charakter dynastyczno – prawny. Wynikało to z faktu, iż ani Zygmunt III Waza, ani też jego następca Władysław IV nie zrezygnowali z tytułu króla Szwecji. Temu pierwszemu udało się uzyskać tron szwedzki w roku 1592, jednak parlament zdetronizował go w roku 1699. Po tym wydarzeniu Zygmunt III Waza ogłosił wcielenie szwedzkiej Estonii do Rzeczypospolitej.

W skutek tych zdarzeń wybuchła wojna polsko – szwedzka trwająca z przerwami 30 lat. Od roku 1611 działania wojenne kontynuował Gustaw II Adolf. Ten ostatni zakończył je niekorzystnym dla Rzeczypospolitej rozejmem zawartym w Altmarku w roku 1629. Zmagania te toczyły się jednak wyłącznie na obrzeżach państwa polsko – litewskiego, które w pierwszej połowie XVII w. przeżywało ostatni okres swojej świetności.

Od połowy XVII stulecia Polska wkroczyła w epokę długotrwałych i wyniszczających wojen. W roku 1648 rozpoczęło się powstanie kozackie na Ukrainie, pod dowództwem Bohdana Chmielnickiego. Ostatecznie przerodziło się ono w konflikt międzynarodowy z udziałem chanatu krymskiego oraz Rosji – stanęły po stronie powstańców. Po ugodzie w Perejasławiu z roku 1645, na mocy której lewobrzeżna Ukraina została oddana Rosji, wybuchła wojna Polski z tym krajem.

Ciężką sytuacje Rzeczypospolitej wykorzystał natomiast ówczesny król Szwecji Karol X Gustaw, zajmując praktycznie cały kraj – potop szwedzki z lat 1655 – 1660. Wspierany przez austriackich Habsburgów król Jan Kazimierz zdołał uwolnić państwo polskie od okupacji szwedzkiej.

W wyniku zawartego pokoju w Oliwie w roku 1660, monarcha polski zrzekł się pretensji do tronu Szwecji. Z drugiej stron Szwedzi zrezygnowali ze wszystkich roszczeń terytorialnych w stosunku do Rzeczypospolitej.

Wojny ze Szwecją, powstańcami kozackimi na Ukrainie, ze stroną Rosyjską oraz Turcją i Tatarami – osłabiły zdecydowanie Rzeczpospolitą, której pozycja międzynarodowa również spadła. Pomimo świetnych zwycięstw w kampaniach wojennych drugiej połowy XVII w., rozdzierana wewnętrznymi konfliktami Polska nie była w stanie wykorzystać sukcesów militarnych.

Panowanie Jana III Sobieskiego, przypadające na lata 1674 – 1696, definitywnie zakończyło okres, w którym państwo polsko – litewskie odgrywało istotną rolę w Europie Środkowo – Wschodniej.

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 4 =
Ostatnio komentowane
co to za ludzie
• 2024-10-05 16:24:59
Yyytf
• 2024-10-04 09:18:36
Masz
• 2024-09-27 07:49:55
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33