Przyczyny i skutki upadku powstania listopadowego. Represje po powstaniu listopadowym w Królestwie Polskim

Pewien francuski dyplomata na wieść o upadku powstania miał ogłosić w październiku 1831 roku „porządek panuje w  Warszawie”. Zdanie to, często cytowane, wyraża ogólną myśl wielu rządów europejskich. Należy bowiem pamiętać, że jedną z głównych bolączek powstańców był brak zaangażowania obcych mocarstw w sprawę polską. Mimo iż powstanie cieszyło się sympatią zwykłej ludności, mocarstwa europejskie krzywo patrzyły na kolejne zachwianie równowagi na kontynencie. Szczególnie należy to podkreślić w przypadku Austrii i Prus, z oczywistych względów. Powstanie wybuchło w najmniej odpowiednim momencie, pomiędzy niepokojami w Rosji (dekabryści) i całej Europie (Wiosna Ludów). Stąd też brak pomocy zagranicy.

Powstańcze siły cierpiały też z powodu braku zorganizowanego dowództwa. Żaden z dyktatorów powstania nie wykazał się wielkimi zdolnościami dowódczymi, a większość oficerów wyższego szczebla nie wierzyła w możliwość wygrania wojny z Rosją. Dodatkowo błędem było niewykorzystanie osoby księcia Konstantego – osoby, która mimo sadystycznych skłonności sympatyzowała z Polakami i mogła być pośrednikiem pomiędzy powstańcami a carem.

W efekcie klęski powstania car nałożył na Królestwo Polskie znaczne represje. Wielu powstańców zostało skazanych na kary więzienia lub wywiezionych na Syberię. Zlikwidowano armię polską, a żołnierzy wcielono do wojsk rosyjskich. Została zniesiona konstytucja, a zamiast tego wprowadzono tzw. Statut Organiczny (1832), znacząco ograniczający autonomię. Wojskowym namiestnikiem i faktycznym „władcą” Królestwa został generał Iwan Paskiewicz, stąd tez okres po powstaniu jest nazywany „nocą paskiewiczowską”. Koniec powstania był także początkiem intensywnej rusyfikacji i likwidacji elementów polskiego szkolnictwa. Symbolem klęski stała się warszawska Cytadela, twierdza wzniesiona za kontrybucje nałożone karnie na ludność i mająca przypominać Polakom o klęsce walki niepodległościowej, stanowiąc ostrzeżenie.