Bitwa pod Verdun (1916) - przyczyny, przebieg, skutki

Fiasko planu Schlieffena i trwające od 1914 roku walki pozycyjne na froncie zachodnim były dla Niemiec sytuacją niekorzystną. Niemiecki Sztab Generalny zdawał sobie sprawę, że w prowadzonej wojnie na wyniszczenie Anglia i Francja, posiadające ogromne imperia kolonialne, mają znaczną przewagę i praktycznie nienaruszalne zaplecze. Stąd też poszukiwano gorączkowo sposobów na pokonanie militarne przeciwnika, zanim nie dojdzie do ekonomicznego załamania się Niemiec.

Niemiecki głównodowodzący, Erich von Falkenhayn, opracował pomiędzy 1915 a 1916 rokiem plan uderzenia na francuski odcinek frontu w okolicach miasta Verdun. Znajdowała się tam potężna twierdza, której zdobycie znacznie pogorszyłoby sytuację Francuzów. Dodatkowo Falkenhayn liczył na to, że zmuszeni do obrony Francuzi wykrwawią się na tyle, że będą skłonni myśleć o wycofaniu się z wojny. Niemieckie wojska podjęły ogromne przygotowania do bitwy, gromadząc w rejonie bitwy tysiące dział, składów amunicji i nowych jednostek.

Bitwa rozpoczęła się 21.02.1916 roku, od serii niemieckich ataków na francuskie pozycje. Początkowe sukcesy niemieckie nie dały im jednak zwycięstwa, a obie strony były zmuszone do posyłania w rejon bitwy coraz to nowych jednostek. W ten sposób bitwa zaczęła pochłaniać coraz większe ilości żołnierzy, amunicji i zaopatrzenia. Narodziło się określenie „verduńska maszynka do mielenia mięsa”, jako że straty po obu stronach frontu szły w setki tysięcy zabitych, rannych i zaginionych. Francuski głównodowodzący, generał Joseph Joffre, nakazał utrzymać Verdun za wszelką cenę.

Momentem przełomowym stały się toczone na początku czerwca walki o fort Vaux, bohatersko broniony przez nieliczną francuską załogę. Jego zdobycie nie dało jednak Niemcom zwycięstwa, wkrótce zaś ofensywa ostatecznie stanęła w miejscu. Wiązało się to po pierwsze z wyczerpaniem wojsk niemieckich, poza tym rozpoczęciem się brytyjskiego uderzenia nad Sommą, które zmusiło Niemców do przerzucenia w rejon nowej bitwy ogromnych rezerw. Nie bez znaczenia była też trwająca na froncie wschodnim ofensywa Brusiłowa na Łuck, gdzie Niemcy również musieli ratować zagrożoną całkowitym załamaniem armię austro – węgierską.

Za ostateczne zakończenie bitwy uznaje się połowę grudnia 1916 roku, kiedy Niemcy sami przeszli do obrony przed francuskimi kontratakami. Straty po obu stronach były potworne, sięgając ponad pół miliona żołnierzy, zaś rezultaty bitwy nie dały Niemcom spodziewanego sukcesu. Nie udało się zająć Verdun, a straty francuskie nie rekompensowały środków, jakie Niemcy włożyli w tą operację. W wyniku niepowodzenia planu generał Falkenhayn został zdymisjonowany, podobny los spotkał generała Joffre'a. Verdun stało się w późniejszych latach symbolem dla obu narodów, jako miejsca jednej z największych bitew w dziejach świata. Bitwa pod Verdun była także najdłuższą bitwą w historii.