Bitwa nad Sommą (1916) - przebieg, skutki, znaczenie

Sytuacja w Europie na początku roku 1916 nie pozostawiała żadnych złudzeń co do możliwości szybkiego zakończenia wojny. Zarówno Państwa Centralne, jak i Ententa umocniły już swoje pozycje na tyle dobrze, że ich przełamanie w bezpośrednim ataku graniczyło właściwie z cudem. Zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie front stanął w miejscu. Jednocześnie zaś obie strony rozpaczliwie szukały możliwości przełamania linii nieprzyjacielskich i powrotu do wojny manewrowej.

Na przełomie roku 1915 i 1916 doszło do szeregu spotkań dowódców armii Ententy, mających na celu ustalenie wspólnej strategii działania na rok 1916. Ustalono wtedy, że sojusznicy przeprowadzą latem serię ofensyw na wszystkich frontach jednocześnie. Miało to uniemożliwić Państwom Centralnym przerzucania rezerw w zagrożone rejony, a przez to doprowadzić do wykrwawienia niemieckiej armii.  Plany te zostały szybko zweryfikowane przez życie. Zupełnie niespodziewanie okazało się, że to Niemcy uderzyli pierwsi, rozpoczynając w lutym 1916 prawie roczną bitwę w rejonie Verdun. Obrona tego odcinka frontu pochłonęła większą część rezerw francuskich, skazując niejako Brytyjczyków na przeprowadzenie ich ofensywy samodzielnie.  Na rejon planowanego natarcia dowództwo brytyjskie wyznaczyło okolice rzeki Sommy.

Po imponujących przygotowaniach brytyjska ofensywa, wsparta oddziałami francuskimi, rozpoczęła się 1.07.1916 roku. Prędko okazało się, że dowództwo brytyjskie przeceniło własne możliwości przełamania frontu. Nawet wielodniowe przygotowanie artyleryjskie nie pozwoliło na przerwanie linii niemieckich umocnień. Pierwszy dzień nad Sommą zakończył się masakrą sił brytyjskich, jednakże ofensywa była kontynuowana. Obie strony ponosiły w czasie walk ogromne straty, były też zmuszone wciągać do boju coraz to nowe rezerwy. W tym wypadku jednak w trudniejszej sytuacji byli Niemcy, zmuszeni dzielić swoje siły pomiędzy znacznie większą ilością frontów.

W czasie bitwy doszło do pierwszego w historii użycia czołgów, nowej broni mającej, wedle nadziei ich twórców, pozwolić na przełamanie impasu wojny pozycyjnej. Nowe pojazdy użyto jednak w małej ilości i w nieodpowiednim terenie, tak więc pierwsze natarcie czołgowe zakończyło się fiaskiem.

Ostatecznie bitwa zakończyła się 18 listopada 1916 roku wstrzymaniem działań ofensywnych przez Ententę. Pod względem terytorialnym zdobycze były śmiesznie małe i wynosiły jedynie kilkanaście kilometrów terenu. Teoretycznie więc Niemcy odnieśli sukces, nie pozwalając przełamać własnych linii. Pod względem materiałowym i ludzkim jednak to Niemców należy uznać za przegranych. Bitwa nad Sommą, w połączeniu z trwającymi walkami pod Verdun doprowadziły do ogromnych strat w najlepszych jednostkach bojowych, a ubytku ludzi nie było już czym uzupełniać. Zginęło wielu doświadczonych żołnierzy i oficerów, wiele oddziałów było zdemoralizowanych i potrzebowało odpoczynku. Wojska niemieckie były zmuszone przejść do obrony. Pod tym względem bitwa nad Sommą, mająca na celu zniszczenie niemieckich rezerw, była zwycięstwem Ententy.