I wojna światowa - przebieg (najważniejsze informacje)

Pierwsza wojna światowa rozpoczęła się od ostrego kryzysu politycznego, jakim stało się zamordowanie austriackiego następcy tronu, arcyksięcia Ferdynanda, w czasie jego wizyty w Sarajewie 28.06.1914 roku. Dokładnie miesiąc później Austro – Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, co doprowadziło do uruchomienia systemu sojuszy i kolejnego wypowiadania wojny przez kolejne państwa. W ten sposób Rosja znalazła się w stanie wojny z Niemcami, Niemcy z Francją i Wielką Brytanią, a ostatecznie państwa te wypowiedziały wojnę Austro – Węgrom.

Walki w czasie I wojny światowej charakteryzują się ruchomym charakterem jedynie w pierwszej fazie konfliktu. Na przełomie sierpnia i września wojska niemieckie próbowały pokonać Francuzów i Anglików szybkim manewrem, który miał w założeniach doprowadzić do zdobycia Paryża. Klęska w bitwie nad Marną we wrześniu 1914 roku zmusiła Niemcy do weryfikacji tych planów. Jeszcze do grudnia 1914 roku wierzono w możliwość szybkiego zakończenia wojny, nadzieje te jednak zostały rozwiane przez ciężką bitwę pod Ypres. Ostatecznie, zimą 1914 roku front na zachodzie stanął w miejscu. Sytuacja na wschodzie wyglądała nieco lepiej, bowiem Niemcom i Austriakom w walkach na przełomie 1914 i 1915 roku udało się zadać Rosjanom kilka poważnych klęsk, wśród których należy wymienić powstrzymanie rosyjskiej ofensywy na Prusy Wschodnie pod Tannenbergiem, czy nierozstrzygniętą bitwę pod Łodzią. Zwycięska ofensywa pod Gorlicami w maju 1915 roku pozwoliła Państwom Centralnym na zajęcie całego Królestwa Polskiego i znacznych połaci Ukrainy i Białorusi, ale również nie przyniosła zwycięstwa. Front po obu stronach Europy stanął w miejscu, zaczęła się wojna pozycyjna. Sytuacji nie zmieniło nawet przyłączenie się kolejnych państw do konfliktu – Japonii (1914) i Włoch (1915) po stronie Ententy, Turcji (1914) i Bułgarii (1915) do Państw Centralnych.

Lata 1916 – 1917 to okres wielkich walk na wyniszczenie, prowadzonych na wszystkich frontach, gdzie dowódcy obu walczących stron starali się znaleźć sposób na przełamanie frontu i powrót do wojny ruchomej. Niemcom nie powiodła się ich próba ofensywy na Verdun w 1916 roku, z kolei sami byli w stanie odeprzeć ataki Ententy nad Sommą (1916),  Ypres (1917) i Cambrai (1917). Z kolei bitwa pod Łuckiem (1916) pozwoliła Rosjanom na przejściowe odzyskanie inicjatywy, jednakże jednocześnie doszczętnie wykrwawiła carskie armie.

W roku 1917 przez Rosję przetoczyła się fala rewolucji, najpierw lutowej, później zaś październikowej, które ostatecznie wykluczyły to państwo z wojny i oddały Państwom Centralnym ogromne zdobycze terytorialne na wschodzie (1918). Jednakże niemal w tym samym czasie w wojnę po stronie Ententy zaangażowały się Stany Zjednoczone, wraz ze swoim nienaruszonym przemysłem i zasobami. Szala zwycięstwa zaczęła przechylać się na stronę Ententy.

W roku 1918 Niemcy próbowali przeprowadzić na froncie zachodnim rozpaczliwą ofensywę ostatniej szansy. Po jej klęsce na przełomie lipca i sierpnia 1918 roku koniec wojny był coraz bliższy. Na przełomie września i października poddawały się kolejno wszystkie Państwa Centralne. Ostatecznie również Niemcy, trawione wybuchłą na początku listopada rewolucją, poprosiły o zawieszenie broni 11.11.1918 roku.