Przełom XIX i XX wieku przyniósł duże zmiany w równowadze sił na kontynencie, chwiejąc dotychczasowym porządkiem i doprowadzając do zaostrzenia się już wcześniej istniejących antagonizmów. Jedną z kluczowych przyczyn takiego stanu rzeczy było powstanie dwóch bloków państw, które były powiązane wzajemnymi sojuszami i interesami. Mowa tu o Trójprzymierzu (Niemcy, Austro – Węgry, Włochy) i Trójporozumieniu (Anglia, Francja i Rosja).
Państwa Trójprzymierza czuły się otoczone przez wrogie im państwa, które uważały za potencjalnych agresorów. Szczególnie Niemcy, państwo młode i ambitne, uważało się za skrępowane w swoim rozwoju przez Anglię i Francję. Jednym z głównych przyczyn napięć był wyścig kolonialny, do którego Niemcy przyłączyły się późno i nie udało im się zająć większych terenów. Stąd też łakomym wzrokiem patrzyły one na kolonie francusko – brytyjskie.
Z kolei Austro – Węgry i Rosja konkurowały ze sobą na Bałkanach, gdzie obydwa państwa widziały możliwość dalszej ekspansji terytorialnych. Państwo carów lansowało wtedy szczególnie silnie ideę panslawizmu – zjednoczenia Słowian pod berłem monarchii Romanowów w jednym, potężnym państwie. Z kolei Austriacy planowali wchłonąć stopniowo bałkańskie państwa do swojej wielonarodowej monarchii. Zbliżenie Wiednia i Berlina doprowadziło do interesującego zwrotu w polityce zagranicznej – Niemcy, które za czasów Bismarcka starały się zawierać sojusze z Rosją i Anglią przeciwko Francji teraz tworzyły koalicję z Austro – Węgrami, wymierzoną przeciwko byłym sojusznikom.
Głównym punktem zapalnym w stosunkach brytyjsko – niemieckich były niemieckie ambicje morskie, wyrażające się w intensywnej rozbudowie floty wojennej. Brytyjskie imperium kolonialne opierało się na przewadze Royal Navy nad dowolnym przeciwnikiem, stąd też niepokój Brytyjczyków budziły niemieckie plany panowania nad morzami. Oprócz tego nie dopuszczano nawet myśli o dopuszczeniu Niemców do nowych kolonii.
Francja wreszcie była wrogiem Niemiec już od pierwszych lat ich istnienia, od roku 1871. Wielką rolę we francuskiej polityce wobec Niemiec odgrywał duch rewanżyzmu, pragnienie odzyskania Alzacji i Lotaryngii i „zemsty” za wojnę z lat 1870 – 1871. Poza tym Francja, podobnie jak Niemcy, czuła się po prostu zagrożona przez potęgę swojego sąsiada. Wszystko to doprowadziło do tego, że konflikt wydawał się nieunikniony. Jeszcze na przełomie wieków udało się zatrzymać wybuch wojny dzięki sprawnej dyplomacji, która zażegnała groźbę stworzoną przez I i II kryzys marokański (1905 – 1906 i 1911), dotyczące sporów kolonialnych na temat kontroli nad Marokiem. Politycy wiedzieli już jednak, że konflikt prędzej czy później będzie już nieunikniony.
Sytuacja międzynarodowa na przełomie XIX i XX w. - historia
Polecamy również:
-
Kwestia bałkańska w polityce mocarstw europejskich (XIX/XX w.). Wojny bałkańskie 1912-1913 - historia
Południowa część kontynentu europejskiego od wieków stanowiła arenę zmagań pomiędzy wieloma mocarstwami, wśród których prym wiodły tradycyjnie Austria, Rosja i Turcja. Każde z nich chciało postrzegać terytoria bałkańskie jako swoją strefę wpływów, co z oczywistych względów... Więcej »
-
Plan Schlieffena - na czym polegał? Założenia i realizacja
Cesarstwo Niemieckie, przyłączając się do wyścigu zbrojeń i wyścigu kolonialnego musiało zdawać sobie sprawę z tego, iż może to doprowadzić do wojny. Szczególnie prawdopodobny był konflikt z Francją, która szukała okazji do rewanżu za klęskę z lat 1870 -1871. Kiedy doszło do załamania się... Więcej »
-
Trójprzymierze - przyczyny powstania, cele, państwa, historia
Powstanie zjednoczonego państwa niemieckiego w roku 1871 poważnie zaburzało tradycyjną równowagę europejską, która od lat panowała na kontynencie. Dla obserwatorów zagranicznych stało się jasne, że młody kraj, posiadający ogromny potencjał przemysłowy i ludzki, będzie starał wypłynąć na szersze... Więcej »
-
Trójporozumienie - przyczyny powstania, cele, państwa, historia
Trójporozumienie było drugim powstałym na początku XX wieku blokiem państw europejskich, stojącym w opozycji do Trójprzymierza. Sojusz ten składał się z trzech państw, które uważały że powstanie i ekspansja Niemiec może szkodzić im interesom. Były to Wielka Brytania, Francja i Rosja. Więcej »