Plan Schlieffena - na czym polegał? Założenia i realizacja

Cesarstwo Niemieckie, przyłączając się do wyścigu zbrojeń i wyścigu kolonialnego musiało zdawać sobie sprawę z tego, iż może to doprowadzić do wojny. Szczególnie prawdopodobny był konflikt z Francją, która szukała okazji do rewanżu za klęskę z lat 1870 -1871. Kiedy doszło do załamania się bismarckowskiej sieci sojuszy i zbliżenia francusko – rosyjskiego, coraz większym niebezpieczeństwem był wybuch wojny na dwa fronty, przeciwko Francji i Rosji jednocześnie. Perspektywa ta była z punktu widzenia Niemiec śmiertelnie niebezpieczna. Stąd też szukano rozwiązania, które pozwoliłoby wygrać wojnę nawet w tak niekorzystnej sytuacji.

Najbardziej znanym planem takiej wojny był projekt autorstwa Alfreda von Schlieffena (1833 – 1913), wieloletniego szefa niemieckiego Sztabu Generalnego. Stwierdził on, że na krótszą metę groźniejszym przeciwnikiem jest Francja, ale na dłuższą  - potężna, ale powoli mobilizowana armia rosyjska. W celu uniknięcia wojny na dwa fronty należało więc rozbić Francję w szybkim uderzeniu  i przerzucić wszystkie siły na Wschód.

W celu pokonania Francji w szybkiej wojnie Schlieffen opracował plan wciągnięcia Francuzów w pułapkę i sprowokowania ich do skierowania swojej ofensywy na Alzację i Lotaryngię. Podczas gdy większość sił francuskich miała wykrwawiać się w bezowocnych atakach w centrum frontu, prawe skrzydło wojsk niemieckich miało niespodziewanie uderzyć przez Belgię w stronę Paryża, zdobywając go i zamykając wojska francuskie w okrążeniu. Po zwycięstwie nad Francją możliwe już było stawienie czoła Rosji z szansami na powodzenie.

Dyskusja na temat planu Schlieffena trwa już od wielu lat, poruszane są przy tym różne jego aspekty i sama sensowność. Wiele wskazuje na to, że sam twórca planu zakładał, iż jego realizacja będzie możliwa dopiero po gruntownej rozbudowie armii, stąd też umieszczenie w planie jednostek, które jeszcze wtedy formalnie nie powstały. Faktem jest, że koncepcja szybkiego zwycięstwa z Francją i przerzucenia wojsk przeciwko Rosji zdominowała niemiecką myśl strategiczną.

Ostatecznie plan Schlieffena został zrealizowany w pierwszej fazie I wojny światowej i zakończył się niepowodzeniem. Zwolennicy planu uzasadniają jego porażkę nieudolnym przeprowadzeniem planu przez nowego głównodowodzącego armii niemieckiej, Helmuta von Moltke, który powziął wiele decyzji niezgodnych z pierwotnymi założeniami, jak np. osłabienie prawego skrzydła na rzecz centrum.

Warto pamiętać o tym, że plan Schlieffena NIE jest tym samym, co „Blitzkrieg”, a kampania we Francji w roku 1940 nie jest realizacją planu Schlieffena, mimo dużych podobieństw.