Ryszard Kapuściński - biografia i twórczość

Ryszard Kapuściński urodził się w 1932 roku w Pińsku na terenie dzisiejszej Białorusi. Po wybuchu wojny musiał uciekać z rodzicami przed Armią Czerwoną do Przemyśla.

W latach 50. studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim i współpracował z czasopismem „Sztandar Młodych”. Dało mu to możliwość rozwijania talentu pisarskiego i doskonalenia warsztatu. Coraz częściej zwracano uwagę na reportaże Kapuścińskiego, które odznaczały się nieprzeciętnym darem obserwacji, dostrzegania w opisywanej rzeczywistości istotnych detali. Wiele kontrowersji wzbudził jego reportaż z Nowej Huty zatytułowany „To też jest prawda o Nowej Hucie”. Przez pewien czas za ten tekst groziły Kapuścińskiemu represje, jednak ostatecznie władze doceniły reportaż i wyróżniły jego autora Złotym Krzyżem Zasługi. Nie był jednak koniec zatargów z komunistami.

Choć Kapuściński przez wiele lat należał do PZPR, potrafił nie zgadzać się z decyzjami partii. Za nieposłuszeństwo w 1956 roku został wydalony z redakcji „Sztandaru Młodych” i przeniósł się do „Polityki”. W 1962 r. przyszedł czas na debiut książkowy. Kapuściński wydał wówczas cykl reportaży dotyczących ówczesnej sytuacji w kraju pt.: „Busz po polsku”. W tym samym roku podjął pracę dla Polskiej Agencji Prasowej i w związku z tym wyjechał do Afryki, gdzie pracował jako stały korespondent PAP-u. Był to właściwy początek jego licznych podróży po Afryce, Azji i Ameryce Południowej. Każda wyprawa owocowała ciekawymi tekstami, które reporter regularnie porządkował i zbierał w cykle reportaży.

Wielką sławę nie tylko w kraju, ale i zagranicą przyniosła Kapuścińskiemu książka pt.: „Cesarz”, która została wydana w 1978 r. Opisywał w niej strukturę i mechanizmy władzy w Etiopii za panowania cesarza Hajle Selasje. Książka ta  była ważna nie jedynie ze względu na temat – Kapuściński pokazał w niej swój niezaprzeczalny talent pisarski i w znaczący sposób zmodyfikował formę reportażu. Pod jego piórem gatunek ten przestał być jedynie suchą relacją, a zamienił się w literacki obraz ludzkiej rzeczywistości.

Z każdą kolejną książką styl Kapuścińskiego ewoluował, coraz istotniejszymi elementami jego tekstów stawała się filozoficzna, czasami nawet historiozoficzna refleksja nad uwarunkowaniami ludzkiej natury i egzystencji.

W latach 80. Kapuściński dał się poznać jako poeta i myśliciel, co zaowocowało między innymi opublikowaniem w 1986 tomu poetyckiego „Notes”. W 1993 r. ponownie potwierdził wartość swojego reporterskiego talentu publikując „Imperium”. Była to książka poświęcona byłym republikom radzieckim i zdawała sprawę z ich faktycznego stanu po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1989 r.

W latach 90. i pierwszych coraz więcej instytucji i organizacji doceniało pracę Kapuścińskiego, co znalazło swoje odzwierciedlenie w uhonorowaniu pisarza licznymi nagrodami i doktoratami honoris causa.

Reporter zmarł w 2007 roku z powodu zawału serca i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Wybrane książki Ryszarda Kapuścińskiego

Busz po polsku (1962)
Chrystus z karabinem na ramieniu (1975)
Wojna futbolowa (1978)
Cesarz (1978)
Notes - tomik wierszy (1986)
Lapidarium (1990)
Imperium (1993)
Lapidarium II (1995)
Lapidarium III (1997)
Heban (1998)
Lapidarium IV (2000)
Lapidarium V (2001)
Autoportret reportera (2003)
Podróże z Herodotem (2004)
Lapidarium VI (2007)

Ryszard Kapuściński/ fot. Mariusz Kubik (1997)