Rosyjski pisarz Fiodor Dostojewski należy do grona najsłynniejszych postaci w historii literatury światowej. Jego powieści psychologiczno-obyczajowe zostały uznane za arcydzieła literatury. Dostojewski fascynował się mroczną stroną ludzkiej psychiki, opisywał patologie społeczne, dewiacje i choroby. Jego poglądy ukształtowały się w czasie zesłania na Sybir, którego osobiście doświadczył. Pisarz zbliżył się wtedy do prawosławia, a obserwacja środowiska przestępców zainspirowała go do stworzenia powieści, która będzie studium psychiki zbrodniarza. Swoje poglądy na temat natury ludzkiej Dostojewski przedstawił w utworze „Zbrodnia i kara”.
Czego można dowiedzieć się o naturze ludzkiej z powieści „Zbrodnia i kara”?
Główny bohater powieści to ubogi student Rodion Raskolnikow, który postanawia zabić bogatą lichwiarkę. Raskolnikow uzasadnia morderstwo wyższą ideą, według której zabicie trudniącej się lichwą kobiety jest przysługą wyświadczoną społeczeństwu. Zgodnie z teorią Raskolnikowa lichwiarka to „wesz”, czyli ktoś całkowicie nieprzydatny, a nawet szkodliwy dla innych ludzi. Po morderstwie Raskolnikow stopniowo popada w obłęd – dręczą go koszmary, trapi go gorączka, cierpi na omdlenia. Panicznie boi się, że jego zbrodnia zostanie wkrótce wykryta. To pokazuje, że zabójstwo nigdy nie jest dobrym rozwiązaniem, a usprawiedliwianie zła jest sprzeczne z ludzką naturą. Raskolnikowa zawodzi rozum i chęć racjonalnego wytłumaczenia żądzy popełnienia przestępstwa. Bohater nawraca się dzięki Soni, młodej prostytutce, która oferuje mordercy zrozumienie i współczucie. Sonia jest głęboko wierzącą chrześcijanką, wciela życie ideały wiary i moralności chrześcijańskiej. Jej przykład pokazuje, że nikogo nie wolno sądzić po pozorach. W każdym człowieku mogą się kryć wielkie pokłady dobra i miłości. Postawa Soni jest niemal zawstydzająca dla wszystkich, którzy potępiają ludzi pozornie grzesznych i nieprawych. Dostojewski udowadnia, że najbliżej Boga są ci, których wcale nie podejrzewamy o dobre intencje i moralne życie. Pisarz pokazuje także, że każdy człowiek może być zdolny do skruchy i przebaczenia – nawet w najbardziej zdemoralizowanej jednostce tli się jakieś dobro. Nie można nigdy podważać zasad etyki. W konflikcie między rozumem i wiarą wygrywa chrześcijaństwo, które jest siłą mogącą podnieść z upadku największego nawet grzesznika.
Czego można dowiedzieć się o naturze ludzkiej z Księgi Rodzaju?
Księga Rodzaju przedstawia opis stworzenia świata i pierwszych ludzi. Adam i Ewa zostali ukształtowani na obraz i podobieństwo jedynego Boga. Zostali obdarzeni rozumem i wolną wolą, ich natura nie była skażona grzechem ani wstydem. Pewnego razu pierwsi rodzice okazali nieposłuszeństwo wobec Boga, za co zostali wygnani z raju. Na świat weszła śmierć i wszyscy ludzie zaczęli odtąd grzeszyć. Grzech wprowadził nierówność pomiędzy płciami. Mężczyzna zaczął panować nad niewiastą, co autor biblijny ewidentnie uznaje za rezultat upadku ludzkiej natury. Grzeszny człowiek musi znosić wszelkie trudy życia, w pocie czoła pracując na swoje utrzymanie. W Księdze Rodzaju pojawia się zapowiedź odnowienia ludzkiej natury wraz z przyjściem Mesjasza.