Zemsta
Zemsta to główny wątek utworu. Jest celem zarówno Cześnika, jak i Rejenta. Sąsiedzi nie pałają do siebie sympatią, a naprawa muru przez ludzi Rejenta dodatkowo zaognia sytuację. Obydwaj bohaterowie chcą wygonić swojego oponenta z zamku. Chwytają się rozmaitych sposobów, by rozgniewać i zmusić drugiego do reakcji. Rejent spisuje pozew, chcąc zdobyć sądowy nakaz usunięcia wroga z zamku. Do swych celów wykorzystuje nie tylko Podstolinę, ale i własnego syna. Cześnik przepędza murarzy, straszy postrzeleniem z gwintówki, wyzywa na pojedynek, a gdy to nie skutkuje – obmyśla tytułową zemstę. Zgodnie z regułami komedii, spór zostaje rozstrzygnięty przypadkowo i z satysfakcją dla każdej ze stron.
Miłość
Miłość łączy Wacława i Klarę. Trudno mówić o miłości w przypadku niefortunnej pary narzeczonych – Cześnika i Podstoliny (lub pary skojarzonej przez Rejenta – Podstoliny i Wacława). Uczucia dwojga młodych ludzi napotyka na wiele przeszkód. Już z samych planów Cześnika można wywnioskować, że Klara ma ograniczone możliwości decydowania o własnym losie. Dziewczyna jest zależna od starszego krewnego, jej ukochany to syn największego wroga Cześnika. Klara nie może po prostu uciec, gdyż naraziłaby się na zniesławienie. Miłości młodych przeszkadza też niezbyt korzystne odkrycie Podstoliny, która rozpoznała w Wacławie byłego zalotnika. I gdy już wydaje się, że wszystko obraca się przeciw zakochanym – los niepodziewanie się odwraca, a największym sprzymierzeńcem młodych okazuje się być sam Cześnik.
Walka
Jeden z głównych motywów utworu. Ciągła walka toczy się pomiędzy dwójką głównych bohaterów – Cześnikiem i Rejentem. Pomimo dosadnych gróźb z obu stron, tak naprawdę jest to tylko walka na słowa. Po bijatyce o mur okazuje się, że nawet poszkodowani nie odczuwają większych skutków bójki (Rejent wmawia służącym, że odnieśli rany). Wygrywa ten, kto okaże się szybszy, sprytniejszy i bardziej przebiegły. Jak na ironię, bohater który doprowadza swoją zemstę do końca, tak naprawdę wyświadcza przysługę swojemu wrogowi.
Szlachta
Główni bohaterowie dramatu to przedstawiciele średniozamożnej szlachty. Cześnik spełnia rolę opiekuna krewnej - Klary (i jej majątku), Rejent jest dziedzicem drugiej połowy zamku. Autor komedii celowo podkreśla typowo szlacheckie wady bohaterów: kłótliwość, mściwość, a także chciwość. Jedną z ważniejszych motywacji głównej pary bohaterów jest chęć zagarnięcia całego zamku. O majątek desperacko walczy Podstolina, uciekając się przy tym do niewyszukanych środków działania. Pieniędzmi nie gardzi też Papkin, pozwalając się przekupić Wacławowi. Skłonność do burd obydwu bohaterów jest oczywista, w jednej ze scen Cześnik przypomina też „wojenną” przeszłość swoich dwóch szabli. Typowo sarmacką zawziętość wobec wroga przejawia Rejent:
Czapkę przedam, pas zastawię,
A Cześnika stąd wykurzę.
Szlacheckie cechy charakteru ukazane są w sposób prześmiewczy, autor dostrzega wady swych bohaterów, ale ich nie potępia.