Polski Sarmata
Cześnik Raptusiewicz to jedna z głównych postaci komedii Aleksandra Fredro, pt. „Zemsta”. Bohater ten jest typowym przedstawicielem Polski szlacheckiej. Wskazuje na to jego strój, sposób bycia i wyznawane wartości. Cześnik nosi się więc zgodnie z modą sarmacką. Jego ubiór stanowi kontusz z szerokim pasem, a nieodzownym atrybutem polskiego Sarmaty jest szabla, którą bohater nazywa „Panią Barską”.
Mężczyzna prezentuje swoją dumę z racji pochodzenia i chlubnej, żołnierskiej przeszłości. Jako taki bohater cieszy się poważaniem wśród domowników, a nawet wzbudza pewien respekt. Można powiedzieć, że Cześnik jest żywą realizacją szlacheckiego powiedzenia: „Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”.
Gwałtownik
Główną cechą charakteru Cześnika, na którą wskazuje jego nazwisko, jest niezwykła porywczość. Raptusiewicz pochodzi bowiem od słowa „raptus”, które znaczy tyle, co gwałtownik i awanturnik. Można powiedzieć, że jest to typ osobowości cholerycznej. Dobrze charakteryzuje go Papkin, nazywając bohatera „wulkanem”.
Cześnik zawsze mówi wcześniej niż się zastanowi. Z tego powodu wymykają mu się różne inwektywy, na przykład nazywa Papkina „cymbałem”. Ponadto tak dalece nie panuje on nad językiem, że musi używać śmiesznego myślowego przerywnika „mocium panie”. Jest on również bardzo popędliwy w działaniu. W potyczce o mur z Rejentem, nie waha się sięgnąć po broń i chce zastrzelić sąsiada.
Wyznawca tradycyjnych wartości
Przy całej swojej gwałtowności Cześnik ma ustalony system wartości. Przede wszystkim wyraża szacunek względem starego sługi Dyndalskiego, który jako jedyny może wytknąć szlachcicowi jego wady. Ponadto Cześnik wyznaje zasadę staropolskiej gościnności, wedle której nawet jeśli nie przepada się za gościem, należy godnie go przyjąć. Mimo że ma zatarg z Rejentem, kiedy w jego domu niespodziewanie pojawia się syn sąsiada, mówi:
Wszak gdy wstąpił w progi moje, włos mu z głowy spaść nie może.
Potrafi również zdobyć się na gest hojności i zapłacić za szkody wyrządzone w murze.
Interesowny łowca posagów
Bohater daje się też poznać od niezbyt pozytywnej strony. Ważną motywacją jego działania jest bowiem pragnienie zysku. Za radą swojego sługi zwraca uwagę na Podstolinę, ponieważ podejrzewa, że wdowa dysponuje znacznym majątkiem. Względy materialne są dla niego tak istotne, że gotów jest usunąć ze swojej drogi wszystkie przeszkody, nawet za cenę zmuszenia do ślubu wychowanicy Klary z Wacławem.
Wnioski
Cześnik jest zatem postacią powołaną do literackiego życia po to, żeby śmieszyć odbiorcę. Jego zachowanie, powiedzonka i gwałtowny charakter wzbudzają szczery śmiech. Jest człowiekiem z krwi i kości, ma zarówno wady, jak i niewątpliwe zalety. Jest typowym przedstawicielem szlachty i jego cechy nie odbiegają od tych, które są przypisywane szlachcie.