Biografia
Argentyński pisarz urodził się 24 sierpnia 1899 roku. Jest autorem licznych esejów, wierszy i opowiadań.
Genealogia artysty związana jest ze znanymi i zasłużonymi rodami argentyńskimi, o nadzwyczaj rozwiniętych tradycjach wojskowych i literackich. Sam ojciec twórcy był z wykształcenia adwokatem, rozwijającym jednak swoją wiedzę w zakresie nauk psychologicznych. Miał również kilka epizodów literackich – jest autorem noweli i kilku utworów poetyckich, a także przekładu literackiego. Rodzina Borgesa miała korzenie zarówno hiszpańskie, jak i angielskie i portugalskie.
Pisarz pierwsze nauki pobierał Borges w domowym zaciszu od guwernantki (od 1905 roku). Niedługo potem powstało jego pierwsze opowiadanie pt. Fatalna przyłbica, wzorowane na konwencji Don Kichota. W wieku dziewięciu lat rozpoczął regularną edukację szkolną, jednak nie był to dla niego szczęśliwy okres, ze względu na trudne relacje z rówieśnikami, często drwiącymi z jego talentu. Po ojcu odziedziczył skłonność do ślepoty, więc wraz z rodziną przeprowadził się do Europy, by poddać się specjalistycznemu leczeniu okulistycznemu – w czasie I wojny światowej Borgesowie zamieszkali w Genewie. Po zakończeniu działań wojennych, rodzina przeprowadziła się do Hiszpanii (Barcelony, a następnie Palmy de Mallorci). Przez cały ten czas Jorge Borges tworzył kolejne powieści i opowiadania. Współpracował z działami poetyckimi czasopism literackich takich jak Ultra, Grecia czy Cervantes. W czasie pobytu w Hiszpanii poznał wielu ważnych pisarzy narodowych tamtej epoki m.in. Gerardo Diego czy Ramona Gomeza de la Serna.
W 1921 roku twórca powrócił do Argentyny. Borges na nowo odkrył wówczas rodzinne Buenos Aires i dał temu wyraz w swojej twórczości. W 1923 roku wydał swój pierwszy tom poetycki, zapowiadający programowo całą jego następującą poezję. Jeszcze kilka razy podróżował do Europy jednak zakorzenił się w Argentynie i to tam tworzył oraz uczestniczył w środowisku literackim.
Ostatnie lata życia Jorge Borgesa nie należały do najszczęśliwszych – zmarła jego babka, a niedługo potem, w 1938 roku ojciec. Pisarz musiał zacząć żyć na własny rachunek – zatrudnił się w bibliotece miejskiej, gdzie całe dnie obcował z książkami. W 1944 roku, podczas spotkania ze swoimi przyjaciółmi, Borges poznał Estelę Canto, w której od razu się zakochał. Relacja ta była jednak wysoce niestosowna, ponieważ dziewczyna pochodziła z rodziny rolniczej, stanu niższego niż ród Borgesa. Jej osoba miała wpływ na kształt licznych utworów Argentyńczyka.
W latach 50. XX wieku Jorge Luis Borges był już rozpoznawalnym pisarzem – w 1950 roku został wybrany na prezydenta Stowarzyszenia Pisarzy Argentyńskich, wykładał również na uniwersytecie w Urugwaju. Na całym świecie wydawano jego utwory. Po Rewolucji Wolnościowej, która obaliła rząd peronistów w 1955 roku, twórca został dyrektorem Biblioteki Narodowej i sprawował tę funkcję przez następnych osiemnaście lat. Pracował także w Katedrze Literatury Niemieckiej oraz w Instytucie Literatury Niemieckiej (jako dyrektor) w Buenos Aires. W 1956 roku Borges otrzymał tytuł profesora oraz doktorat Honoris Causa uczelni w Cuyo.
W 1967roku Jorge Luis Borges poślubił wdowę Elsę Astetę Millan, która jednak nie przypadła do gustu matce pisarza i stosunku obu pań były dosyć napięte – do tego stopnia, że pisarz musiał odwiedzać matkę potajemnie. Małżeństwo rozpadło się w październiku 1970 roku. Choć przez całe życie twórca wiele podróżował, to dopiero po śmierci matki w 1975 roku postanowił zrealizować te najważniejsze plany – razem ze swoją uczennicą i asystentką Marią Kodamą przeprowadził się do Genewy w 1986 roku – wtedy również para wzięła ślub. Twórca zmarł 14 czerwca w tym samym roku, z powodu raka wątroby.
Książki
Jorge Borges opublikował swój pierwszy wiersz w 1919 roku w czasopiśmie Grecia. Następnie, po powrocie do Argentyny w latach 20. pisywał felietony i artykuły do pism o charakterze literackim, sam nawet kilka założył. Pierwszy zbiór poetycki pt. Fervor de Buenos Aires pojawił się w 1923 roku. Wiersze z niego pochodzące dotyczą głównie przestrzeni rodzinnego miasta i jego na nowo odrywanych zakamarków. O Buenos Aires traktowały również wiersze i opowiadania umieszczone w tomach pt. Hombre de la esquina esada czy El punal. Jedne z jego najbardziej znany dzieł powstały na przełomie lat 20. i 30. Należą do nich: Powszechna historia nikczemności (1935), Fikcje (1944) i Alef (1949) – zbiór opowiadań uznany przez krytyków za najlepszą książkę twórcy.
Swoich argentyńskich korzeni Borges dochodził w takich poematach jak Luna de enfrente czy Cuaderno de San Martin. Borges jest także autorem zbioru esejów krytycznoliterackich Discusion, w którym podjął takie wątki jak filozofia, Kabała, narracja czy kino. Jedną z jego najsłynniejszych książek jest Powszechna historia nikczemności (zbiór opowieści) wydana w 1935 roku – była ona kontynuacją jego twórczości dotyczącej życia w rzeczywistości argentyńskiej. W 1941 roku Borges wydał tom opowiadań pod tytułem Ogród o rozwidlających się ścieżkach, za który otrzymał Krajową Nagrodę Literacką. Za dzieło Fikcje uhonorowano go wyróżnieniem Argentyńskiego Towarzystwa Pisarzy. Pisarz wydawał liczne zbiory oraz powieści wespół z innymi twórcami m.in. El compadrito z Silviną Bullrich czy Un modelo para la muerte z Bioy Casaresem.
W latach 50., gdy popularność Jorge Borgesa sięgała szczytu, w Paryżu opublikowano pierwsze francuskie tłumaczenie jego wierszy oraz opowiadań (Fikcje). W Buenos Aires zaś wydano po raz pierwszy historie pt. Śmierć i busola. Na rynku pojawiło się także drugie, rozszerzone wydanie Alefa.
Podobno argentyński pisarz i jego dzieła stanowili inspirację literacką dla niektórych współczesnych twórców – przyznaje się do tego m.in. Umberto Eco czy Witold Gombrowicz.
 |
| Jorge Luis Borges / www.wikipedia.org.pl |