Adam Ważyk - biografia i twórczość

Adam Ważyk urodził się w 1905 roku w Warszawie jako Adam Wagman, w rodzinie pochodzenia żydowskiego. Studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim. Był związany z awangardowymi kierunkami w poezji. Współredagował „Almanach Nowej Sztuki”, a także „Zwrotnicę”. Publikował również w innych ważnych czasopismach dwudziestolecia: „Wiadomościach Literackich” czy „Kamenie”.

W czasie II wojny światowej mieszkał we Lwowie. Był członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W 1941 roku został zesłany w głąb Związku Radzieckiego, a po uwolnieniu wstąpił do Pierwszej Armii Wojska Polskiego, z którą wrócił do kraju. Po II wojnie światowej był jednym z najważniejszych pisarzy nowego systemu – współredagował tygodnik „Kuźnica”, a w latach 1950-1954 był redaktorem naczelnym „Twórczości”. Pełnił także funkcję sekretarza generalnego Związku Zawodowego Literatów Polskich. Aktywnie popierał wprowadzenie socrealizmu jako obowiązującej doktryny w sztuce.

W 1957 roku wystąpił z PZPR, w 1964 roku podpisał „List 34”, a w 1976 „Memoriał 101” protestujący przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Był laureatem wielu prestiżowych nagród literackich, np. Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku.

Zmarł w 1982 roku w Warszawie.

Adam Ważyk - charakterystyka twórczości

Adam Ważyk był poetą, ale także eseistą, prozaikiem i tłumaczem. Jego wczesna poezja („Semafory” 1924, „Oczy i usta” 1926) sytuowała się, jak wskazuje Jerzy Kwiatkowski, pomiędzy późnym futuryzmem a Awangardą Krakowską. Była ona inspirowana francuską awangardą, zwłaszcza dziełami Apollinaire’a. Uważa się również, że widać tu silne wpływy literackiego kubizmu. W dwudziestoleciu Ważyk napisał też kilka opowiadań (np. „Człowiek w Burem ubraniu”) i powieści (Latarnie świecą w Karpowie”, „Mity rodzinne”).

Wojenne wiersze Ważyka, zgromadzone w tomie „Serce granatu” (1943), zostały napisane pod silnym wpływem rewolucyjnej ideologii komunistycznej. Kolejne dzieło poety wywołało prawdziwy szok w świecie literackim. Był to słynny „Poemat dla dorosłych” (1955), drukowany w „Nowej Kulturze”, w którym Ważyk zaatakował jeden z mitów założycielskich polskiego socjalizmu, a mianowicie budowę Nowej Huty. Pisarz przedstawił w nim środowisko budowniczych robotniczego miasta jako wylęgarnię patologii i społecznego marginesu.

W latach 60. ukazały się z kolei tomy poety „Labirynt” (1961) i „Wagon” (1963), które były wyrazem postawy artystowskiej, zdystansowanej do rzeczywistości doświadczalnej, za to pokazującej świat za pośrednictwem literatury. W 1977 roku ukazał się istotny zbiór wierszy pt.: „Zdarzenia”.

Ważyk był również autorem wielu szkiców eseistycznych („Kwestia gustu” – oparta na autobiografii, „Dziwna historia awangardy”, „Surrealizm”) i tłumaczeń, zwłaszcza poezji francuskiej i rosyjskiej , np. „Eugeniusza Oniegina” A.S. Puszkina.

Adam Ważyk (1957)