Poemat opisowy - definicja, cechy, przykłady

Nazwa gatunku wskazuje na jego główną funkcję, czyli opis. Przedmiotem opisu najczęściej bywa krajobraz, zabytki kultury, przyroda, prace rolne czy inne zajęcia. Poemat opisowy to utwór o charakterze dydaktycznym pisany wierszem. Niejednokrotnie zawiera też wątki filozoficzne i refleksyjne.
    
Gatunek znany był już w starożytności, poematem opisowym są np. „Georgiki” Wergiliusza czy „Prace i dnie” Hezjoda. Do tych przykładów najczęściej nawiązywali twórcy oświecenia tworzący w stylu klasycznym. W XVIII wieku poemat opisowy stanowił jeden z głównych gatunków niefabularnej epiki, skupionej na przekazie dydaktyczno-filozoficznym. Ta forma wypowiedzi doskonale nadawała się do propagowania racjonalistycznego oświeceniowego światopoglądu.

Opis świata przedstawionego służył prezentowaniu osiągnięć ludzkiego rozumu i umoralnianiu odbiorcy. Oświeceniowy poemat opisowy to gatunek z pogranicza prozy naukowej i literatury, jego istota polega na pogodzeniu fascynacji postępem z ambicjami artystycznymi. Jednocześnie jest też próbą zbliżenia literatury i malarstwa, zgodnie z koncepcja Horacego, który wskazywał na bliskie pokrewieństwo tych dziedzin sztuki, naśladujących rzeczywistość (pictura poesis).
 

Przykłady:

„Pory roku” Jamesa Thomsona (1726 - 30) – ukazujący zmienność zjawisk natury zgodnie z Newtonowską wizją uporządkowanego kosmosu. Fascynacja przyrodą nie ma tu charakteru mistycznego, mimo to poemat stał się inspiracją dla twórców epoki romantyzmu.

„Człowiek wiejski albo Georgiki francuskie” Jacquesa Delille`a (1802) – utwór będący hołdem złożonym osiemnastowiecznej wiedzy przyrodniczej.

W literaturze polskiej rozkwit gatunku nastąpił dopiero na początku XIX wieku:


„Sofiówka” Stanisława Trembeckiego (1806) – hołd złożony Zofii Szczęsnej-Potockiej, zawierający m.in. poetycki opis ogrodu Potockich.

„Ziemiaństwo polskie” Kajetana Koźmiana (1839) – utrwalający mit dobrego gospodarza, oczytanego wieśniaka znajdującego stoickie szczęście w pracy na roli

„Rolnictwo” Dyzmy Bończy-Tomaszewskiego (1802) rolnictwo jest tu pokazane jako najwłaściwszy sposób aktywności dla człowieka, który utracił swoją ojczyznę.

„Puławy” Juliana Ursyna Niemcewicza (1803)

„Okolice Krakowa” Franciszka Wężyka

Motyw dobrego gospodarza, kult pracy, uprawa roli jako rodzaj walki o dobro ojczyzny stanowią zapowiedź filozofii pozytywistycznej w literaturze polskiej.

Polecamy również:

  • Powieść - definicja, cechy, przykłady

    Powieść stanowi najważniejszy gatunek nowożytnej epiki sformułowany na podstawach starożytnego eposu i późniejszego romansu. Jej nadrzędnym założeniem jest obrazowanie konkretnych aspektów obiektywnej rzeczywistości z perspektywy subiektywnego narratora relacjonującego ludzkie doświadczenia lub... Więcej »

  • Powieść epistolarna - definicja, cechy, przykłady

    Powieść epistolarna to powieść napisana w formie listów, czasem zawiera ona również fragmenty pamiętników Więcej »

  • Powieść podróżnicza - definicja, cechy, przykłady

    Powieść podróżnicza to jeden z typów powieści wyodrębniony przy zastosowaniu kryterium tematycznego. Dominujący jest tu topos podróży, fabuła koncentruje się wokół jakiejś wyprawy głównego bohatera. Klasyczny schemat powieści podróżniczej obejmuje: podjęcie decyzji o... Więcej »

  • Powieść szkatułkowa - definicja, cechy, przykłady

    Powieść szkatułkowa jest odmianą epickiego gatunku literackiego rozwijającego się najprężniej od czasów renesansu, a znajdującego wiele modyfikacji i nowych odmian w epoce baroku, która dała podstawy do skodyfikowania i użycia na szeroką skalę powieści począwszy od epoki oświecenia. Więcej »

  • Poemat heroikomiczny - definicja, cechy, przykłady

    Poemat heroikomiczny to rodzaj parodii poematu heroicznego (bohaterskiego), jednak jego celem nie jest ośmieszenie epopei, ale wykorzystanie jej cech do ośmieszenia przedstawianych zdarzeń. Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 1 + 3 =
Ostatnio komentowane
na czym polegają te fundacje i stowarzyszenia? brakuje tu wyjaśnienia i jakiegoś przyk�...
• 2024-11-05 17:38:04
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03