Europa (1945-1989) - tło historyczne i kalendarium najważniejszych wydarzeń

Tło historyczne


W lutym 1945 roku odbyła się decydująca konferencja Wielkiej Trójki (Józef Stalin, Winston Churchill i Franklin Roosevelt) w Jałcie, na której ustalono przyszły podział Europy na strefę wpływów Związku Radzieckiego i strefę zachodnią. 8 maja 1945 roku hitlerowskie Niemcy podpisały akt kapitulacji, jednak nie był to koniec wojny, ponieważ wciąż walczył jeszcze sojusznik Niemiec – Japonia.

Na przełomie lipca i sierpnia pod Berlinem w Poczdamie odbyła się konferencja potwierdzająca wcześniejsze ustalenia zwycięzców oraz ostatecznie rozwiązująca kwestię polskich granic (przesunięcie daleko na zachód). Opór Japonii został ostatecznie przełamany przez atak jądrowy Stanów Zjednoczonych – 6 sierpnia na Hiroszimę, a 9 sierpnia na Nagassaki.

Niemcy zostały podzielone na 4 strefy okupacyjne: amerykańską, brytyjską, radziecką i francuską. Podział ten obowiązywał również w Berlinie. O ile jednak państwa zachodnie wycofały się po utworzeniu demokratycznego rządu Niemiec, o tyle wschodnia część Niemiec znalazła się w strefie wpływów radzieckich jako NRD (Niemiecka Republika Demokratyczna). Sam Berlin został podzielony na dwie części (wschodnią i zachodnią) oddzielone murem, wzniesionym w 1961 roku.  

W 1945 roku powołano do życia ONZ – nową organizację działającą na rzecz pokoju na świecie.

Po II wojnie światowej Związek Radziecki przesunął swoją granicę na zachód, kosztem miedzy innymi Polski, Rumunii i Czechosłowacji. Pozostałe państwa Europy środkowo-wschodniej znalazły się w radzieckiej strefie wpływów. W Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech stosunkowo łatwo udało się wprowadzić Stalinowi komunistyczne rządy. W Czechosłowacji sympatie komunistyczne były dość silne już przed wojną, dlatego komuniści (choć nie osiągnęli większości w wyborach) weszli do nowostworzonego parlamentu, a potem dokonali zamachu stanu i bezwzględnie zlikwidowali opozycję. Najłatwiej komunizm został wprowadzony w Jugosławii, gdzie Jospip-Broz Tito doszedł do władzy na fali walki partyzanckiej z Niemcami, a kiedy zdobył jedynowładztwo, wykazał dużą niezależność i nie chciał poddać się całkowicie Stalinowi. Komunizmu udało się natomiast uniknąć Finlandii, Austrii i Grecji.

W 1946 roku pomiędzy wschodem i zachodem ostatecznie zapadła żelazna kurtyna, a dwa oddzielone od siebie bloki zaczęły prowadzić ze sobą zimną wojnę (powstały dwa opozycyjne pakty zbrojne: NATO i Układ Warszawski). W 1947 roku powstał „Kominform”, który nadzorował działania partii komunistycznych we wszystkich krajach satelickich Związku Radzieckiego.

Państwa bloku wschodniego podejmowały kolejne próby uniezależnienia się od Sowietów. W 1953 roku doszło do powstania robotniczego w NRD, w listopadzie 1956 roku miało miejsce powstanie na Węgrzech, w sierpniu 1968 roku zbuntowała się Czechosłowacja, w 1977 roku w Polsce powstał zalążek niezależnej opozycji demokratycznej – KOR.

Bardzo ważne znaczenie miała również działalność Kościoła katolickiego w Polsce, a zwłaszcza wybór Karola Wojtyły na papieża (16 październik 1978 roku). Jego pielgrzymka do Polski stanowiła iskrę nadziei dla Polaków i przyczyniła się do powstania Solidarności w 1980 roku. W tym czasie w Europie zachodniej również miały miejsce ważne zmiany.

W maju 1968 roku przez Francję przetoczyła się fala młodzieżowych ruchów kontestacyjnych. W Hiszpanii wraz ze śmiercią generała Franco, skończyła się epoka reżimu i przywrócono monarchię (na tron powrócił Juan Carlos z dynastii Burbonów).

Lata 1980 – 1989 to ostatnia dekada komunizmu w krajach Europy wschodniej. Rozpoczął ją stan wojenny w Polsce i próby zdławienia Solidarności. W 1985 roku

Polecamy również:

  • Stalinizm - geneza, założenia, skutki

    Stalinizm to okres rządów Józefa Stalina, który w Związku Radzieckim przypadł na lata 1929-1953. Jednocześnie mianem stalinizmu określa się pierwszy etap komunizmu w krajach Europy Wschodniej, jakie po II wojnie światowej znalazły się pod protektoratem Rosji Sowieckiej. W Polsce czas ten... Więcej »

  • Powstanie ONZ - historia i cele

    ONZ, czyli Organizacja Narodów Zjednoczonych to międzynarodowa pokojowa organizacja powołana po II wojnie światowej, w 1945 roku, w miejsce przedwojennej Ligii Narodów (rozwiązanej oficjalnie w 1946 roku). Zamysł powstania takiego organu był jednym z punktów obrad konferencji w Teheranie w 1943... Więcej »

  • Powstanie NATO - państwa założycielskie, historia, cele

    NATO (ang. North Atlantic Treaty Organisation) – Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego to sojusz polityczno-militarny zawiązany w 1949 roku, który początkowo miał na celu obronę państw Europy zachodniej i Stanów Zjednoczonych przed ekspansją Związku Radzieckiego na zachód. Więcej »

  • Żelazna kurtyna - pojęcie, historia, znaczenie

    Żelazna kurtyna to określenie podziału politycznego, jaki nastąpił w Europie po II wojnie światowej na mocy postanowień konferencji w Jałcie w 1945 roku. Wówczas to bowiem Wielka Trójka (Józef Stalin, Winston Churchill i Franklin Roosevelt) spowodowała, że kraje Europy wschodniej (w tym Polska)... Więcej »

  • Zimna wojna - przyczyny, przebieg, skutki

    Określenie „zimna wojna” oznacza wzajemne relacje pomiędzy Związkiem Radzieckim i krajami Europy Środkowo-Wschodniej a Europą zachodnią i Stanami Zjednoczonymi w latach 1946 – 1989. Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 1 =
  • Najnowsze
  • Losowe
Ostatnio komentowane
l
• 2023-10-01 12:30:44
nudne to
• 2023-10-01 11:52:10
macie
• 2023-09-30 17:00:17
to jest super edukujące zadanie
• 2023-09-29 08:07:38
3434444f234fcvqr4
• 2023-09-27 12:30:26