Układ Warszawski - informacje

Układ Warszawski był sojuszem polityczno-wojskowym państw europejskich, które po zakończeniu II wojny światowej znajdowały się w radzieckiej strefie wpływów. Wiodącą i decydującą rolę w owym sojuszu pełnił Związek Radziecki. W jego skład wchodziły Polska, Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Rumunia i Węgry. Nie znalazła się w nim natomiast jedynie Jugosławia.

Struktura ta powstała w 1955 roku, a jej powołanie zostało umotywowane powstaniem NATO i włączeniem do paktu północnoatlantyckiego Niemiec zachodnich. Układ Warszawski miał obowiązywać na 30 lat, jednak po jego wygaśnięciu w 1986 roku przedłużono sojusz na kolejne 20 lat. Naczelnym Dowódcą był Marszałek ZSRR.

Podstawowym celem istnienia Układu Warszawskiego miała być obrona przed NATO i potencjalnymi, zbrojnymi działaniami państw zachodnich. Założenia tego sojuszu dopuszczały możliwość ataku wroga przy użyciu broni jądrowej. Ponadto układ przewidywał indywidualny podział poszczególnych zadań, w którym ZSRR miało pełnić rolę koordynatora i dokonywać uprzedzających uderzeń jądrowych, natomiast pozostałe państwa miały prowadzić realne działania wojenne. Doktryna ta podlegała zmianie. W latach 1966 – 1980 obowiązywało założenie użycia broni masowego rażenia dopiero po ataku jądrowym przez NATO, zaś w 1980 roku odrzucono koncepcję uprzedzających ataków jądrowych ze strony Układu Warszawskiego.

W obrębie układu ważną role pełnił Doradczy Komitet Polityczny (przywódcy partii, premierzy rządów, ministrowie obrony państw członkowskich) oraz Komitet Techniczny (zajmował się kwestiami uzbrojenia). Zjednoczone Dowództwo Sił Zbrojnych z główną siedzibą w Moskwie podejmowało decyzje taktyczne. Kolejnymi Dowódcami byli Iwan Koniew, Andriej Greczko, Iwan Jakubowski, Wiktor Kulikow i Piotr Łuszew.

Każde z państw członkowskich wydzielało również swoje dywizje wojskowe, które wspólnie tworzyły Zjednoczone Siły Zbrojne. Układ Warszawski posiadał również wspólny system obrony powietrznej. Broń jądrowa, którą posiadał jedynie Związek Radziecki była zaś rozmieszczona w kilku krajach, w tym w Polsce.

Układ Warszawski w swojej historii przeprowadził jedną interwencję zbrojną – w Czechosłowacji w sierpniu 1968 roku podczas tak zwanej Praskiej Wiosny (tak zwana operacja „Dunaj”). W jej wyniku zginęło około 200 osób. 25 lutego 1991 roku na mocy umowy podpisanej w Budapeszcie zaprzestano współpracy wojskowej, a 1 lipca 1991 roku w Pradze oficjalnie rozwiązano Układ Warszawski.