 |
| Stanisaw Grochowiak, fot. sprzed 1965 |
Biografia
Stanisław Grochowiak urodził się w 1934 roku w Lesznie. Okres II wojny światowej spędził wraz z matką w Warszawie, potem zaś rodzina powróciła do Leszna, gdzie poeta uczył się w liceum ogólnokształcącym. Następnie studiował polonistykę w Poznaniu. Przez jakiś czas mieszkał i pracował we Wrocławiu w „Tygodniku Katolickim”, zaś później przeniósł się do Warszawy, gdzie współpracował z Instytutem Wydawniczym PAX oraz współredagował czasopisma takie, jak „Współczesność”, „Kultura” czy „Miesięcznik Literacki”. Ożenił się z Anną Magdaleną Herman, z którą miał czworo dzieci.
Całe życie cierpiał na nałóg alkoholowy, jednak nie chciał się leczyć. Uważał, że alkohol jest jednym z nieodłącznych czynników jego natchnienia. Grochowiak był jednym z najważniejszych poetów PRL-u, należał do tak zwanego pokolenia „Współczesności” debiutującego na fali październikowej odwilży. Zmarł w 1976 roku prawdopodobnie na skutek kardiologicznych powikłań choroby alkoholowej
Charakterystyka twórczości
Pierwszym tomem wierszy poety była „Ballada rycerska” (1956), zaś kolejne książki to „Menuet z pogrzebaczem” (1958), „Rozbieranie do snu” (1959), „Agresty” (1963), „Kanon” (1965), „Nie było lata” (1969), „Polowanie na cietrzewie” (1972), „Bilard” (1975), „Haiku-images” (1978). Poezja Grochowiaka wyrastała z październikowego buntu wobec socrealizmu i jego zakłamania, który to bunt pisarz traktował przede wszystkim w kategoriach estetycznych.
Jak wskazuje Stanisław Burkot, kontestacja poety miała jednak charakter znacznie głębszy, była mianowicie dyskusją z projektami awangardowymi, przede wszystkim z wizją idealnego piękna i kultem racjonalizmu. Grochowiak zaczął skupiać się na pokazywaniu brzydoty i cierpienia, które uważał za nieodłączne składniki świata. W jego poezji jakości te należy rozpatrywać w perspektywie estetycznej, jako wyraz nowej definicji piękna. Co więcej, paradoksalnie nie chodzi tu jedynie o zakwestionowanie tradycyjnego kanonu, ale o nawiązywanie do określonych estetyk.
Twórczość Grochowiaka była bardzo mocno osadzona w kulturze europejskiej, przede wszystkim można tu odnaleźć nawiązania do baroku i malarstwa niderlandzkiego. Poeta był zatem klasycystą, prowadził nieustanny dialog z tradycją i jej formułami świata. Brzydota u Grochowiaka to jednak nie tylko antyestetyka, ale również projekt o charakterze etycznym. Poeta, skupiając się na tym, co w świecie niedoskonałe, jednocześnie solidaryzował się z ową kaleką rzeczywistością.
Na temat swojej turpistycznej kreacji wypowiedział się teoretycznie w eseju „Turpizm – realizm – mistycyzm”. Ponadto w młodości Grochowiak zajmował się prozą, był autorem powieści „Plebania z magnoliami”, „Trismus”, opowiadań „Lamentnice”, a także dramatów, np. „Szachy”.