Totalitaryzm to ustrój, w którym obywatel jest całkowicie podporządkowany państwu. Władza ściśle kontroluje wszystkie aspekty życia ludzi. Wszechobecny terror w państwach totalitarnych wpływa także na relacje międzyludzkie. Na przykład w hitlerowskich Niemczech ludzie nie mogli wprost mówić, co myślą, zwłaszcza jeśli były to treści nieprzychylne wobec władzy. Naziści zachęcali obywateli, żeby szpiegowali sąsiadów i donosili na tych, którzy wydawali się nieprawomyślni. Ludzie wiedzieli, że opór jest nieskuteczny, a za najmniejsze nawet przewinienie mogą trafić do więzienia. Przyjmowali więc bierną, nieczułą postawę. W Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, która była autorytarną dyktaturą, ludzie podejmowali różne formy buntu przeciw władzy. Strajki i protesty stanowczo tłumiono, a aktywnych opozycjonistów spotykały liczne represje. Widać więc wyraźnie, że totalitaryzm odbierał ludziom wszelką sprawczość i paraliżował ich wolę. III Rzesza i Związek Sowiecki były państwami-więzieniami, z których nie dało się uciec.
Relacje międzyludzkie w rzeczywistości państwa totalitarnego na przykładzie „Roku 1984”
Powieść „Rok 1984” przedstawia życie w państwie totalitarnym o nazwie Oceania. Główny bohater, Winston Smith, jest członkiem partii i pracownikiem jednego z ministerstw. Zajmuje się między innymi dostosowywaniem historii do potrzeb propagandy. Wymyśla na przykład nowych bohaterów historycznych, którzy mają być wzorami do naśladowania dla mieszkańców Oceanii. Jednym z nich jest towarzysz Ogilvy, którego życiorys dobrze oddaje totalitarny sposób myślenia o relacjach społecznych. Ogilvy już od dzieciństwa był szpiegiem Policji Myśli, której zadenuncjował własnego wuja. Był całkowitym abstynentem i nie uznawał żadnych rozrywek poza codziennymi ćwiczeniami gimnastycznymi. Działał również w lidze antyseksualnej i ślubował dozgonny celibat. Partia rządząca w Oceanii ściśle kontrolowała seksualność obywateli. Członkom partii zalecano całkowitą wstrzemięźliwość w tej sferze, a pozwolenie na małżeństwo można było uzyskać tylko za zgodą specjalnej komisji. Rządzący uważali bowiem, że bliskie relacje między ludźmi są zagrożeniem dla systemu. Główny bohater utworu wdaje się w zakazany romans z członkinią partii, Julią. Obydwoje ponoszą za to dotkliwą karę – zostają poddani wielogodzinnym torturom i praniu mózgu. Żeby uwolnić się od cierpienia, zdradzają się nawzajem i wyrzekają miłości. Reżim odnosi kolejny sukces.
Relacje międzyludzkie w rzeczywistości państwa totalitarnego na przykładzie opowiadania „Proszę państwa do gazu” Tadeusza Borowskiego
Opowiadanie opisuje życie więźniów w obozie koncentracyjnym. Pewnego dnia Niemcy postanowili podzielić ludzi na dwie grupy – tych, którzy będą pracować w lagrze i przeznaczonych na śmierć w komorze gazowej. Jedna z kobiet, chcąc ratować własne życie, nie przyznawała się do swojego dziecka. Została za to pobita przez innego więźnia, wstrząśniętego jej postawą. Sytuacja ta pokazuje, że życie w obozie było doświadczeniem granicznym, powodującym całkowity rozpad więzi międzyludzkich.