Tożsamość to określona wizja siebie, jaką posiada każdy człowiek. Jest ona budowana na podstawie przynależności, np. etnicznej, religijnej czy kulturowej. Nasza tożsamość kształtuje się od wczesnego dzieciństwa i wpływa na nią wiele czynników. Ważną rolę w tym procesie odgrywają bliskie nam osoby, przede wszystkim członkowie rodziny. To właśnie w dzieciństwie kształtują się nasze sądy na własny temat. Jest to tzw. tożsamość osobista. Istnieje też pojęcie tożsamości społecznej, czyli poczucia bliskości z daną grupą ludzi. Ten rodzaj tożsamości sprawia, że czujemy przynależność i jedność z innymi ludźmi. Rozumiemy, że łączy nas wspólnota losu i doświadczeń. Przykładem tego jest tożsamość narodowa, która kształtuje się w procesie edukacji i wychowania. Dostrzegamy np. że mówimy w tym samym języku, co inni ludzie zamieszkujący nasz kraj; uczymy się, że Polacy mają nieco inną kulturę niż pozostałe społeczeństwa Europy i świata. Każdy naród ma również terytorium, z którym czuje się szczególnie związany (choć nie zawsze jest to własne państwo).
Miejsca jako przestrzeń kształtowania tożsamości jednostkowej i zbiorowej w opowiadaniu „Miejsce” Andrzeja Stasiuka
„Miejsce” opisuje poszukiwania śladów kultury Łemkowskiej, która rozwijała się do wybuchu II wojny światowej na terenie Beskidu Niskiego. Narratorem utworu jest podróżnik, opisujący swoje wrażenia. Człowiek ten poznać kulturę i historię regionu. Wdaje się w rozmowy z ludźmi, ich sprawy i problemy wydają mu się bliskie. Narrator opowiadania jest miłośnikiem beskidzkiego folkloru i lokalnego kolorytu. Wspomina między innymi powroty Łemków, którzy dostali zgodę na przyjazd w rodzinne strony po otwarciu granic w 1989 roku. Byli to potomkowie budowniczych beskidzkich cerkwi, przemocą wysiedleni w czasie wojny lub tuż po jej zakończeniu. Ludzie ci ze wzruszeniem odwiedzali drewniane świątynie, o które od wielu lat nikt nie dbał, i zachowywali się w nich pobożnie, jakby nadal odbywały się tam nabożeństwa. Jednym z repatriantów był dziewięćdziesięcioletni, sparaliżowany starzec, który zachował nadzwyczajną sprawność umysłu. Ów Łemko odtwarzał z dużą dokładnością wygląd przedwojennej wsi, który przechował w pamięci. Przypominał sobie imiona ludzi żyjących kilkadziesiąt lat temu, opisywał związane z nimi zdarzenia. Rodzinna wioska ukształtowała jego tożsamość, której nie zniszczyły represje ani przymusowe przesiedlenia. Łemkowie zachowali poczucie kulturowej odrębności i przynależności do swojej małej ojczyzny.
Miejsce jako przestrzeń kształtowania tożsamości jednostkowej i zbiorowej w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza
Tadeusz, tytułowy bohater epopei Mickiewicza, był polskim patriotą. Na jego tożsamość narodową duży wpływ miało dzieciństwo spędzone w dworze w Soplicowie. Dwór sędziego Soplicy był pełen patriotycznych symboli – zegar kurantowy wygrywał Mazurka Dąbrowskiego, na ścianach wisiały portrety bohaterów powstań narodowych. Przestrzeń dworku przepełniała atmosfera patriotyzmu. Nic więc dziwnego, że Tadeusz wyrósł na kochającego Polskę człowieka i dla ojczyzny wstąpił do wojska.